Uglevodlar tuzuvchi: Abdaliyeva G’oliba Namangan tibbiyot kolleji kimyo fani o’qituvchisi. Dars rejasi

UGLEVODLAR

Tuzuvchi:Abdaliyeva G’oliba

Namangan tibbiyot kolleji

kimyo fani o’qituvchisi.

DARS REJASI.

• Uglevodlar klassifikasiyasi.
• Glukozа.
• Saxarozа.
• Kraxmal.
• Sellulozа.

Darslikdan tegishli mavzuni o’qish

UGLEVOD SO’ZINING KELIB CHIQISHI

Uglevod so’zini fanga

1844 yilda rus olimi

Karl Genrixovich Smidt kiritgan.

(1822-1894)

Karl Genrixovich

(Karl Ernst Genrix)

Shmidt

1. UGLEVODLAR

Uglevodlar deb-tarkibi uglerod va suvdan iborat bo’lib,Сn(H2O)m tarkibga mos keluvchi organik moddalarga aytiladi. Ayrim uglevodlar glukoza,saxaroza,kraxmal,tarkibi bu formulaga muvofiq keladi.Ba’zilari metilpentoza C6H12O5, metilgeksoza C7H14O6 dezoksi qandlar javob bermaydi.Uglevodlar aralash funksional gruppali moddalar bo’lib, ular tarkibida spirt(OH),aldegid-CHO, keton >C=O gruppalari mavjud

UGLEVODLAR KLASSIFIKASIYASI

monosaxarid	disaxarid	polisaxarid
gidrolizga uchramaydigan va oddiy uglevodlarga ajralmaydigan glukoza, fruktozа	gidrolizlanganda ikkita monosaxarid molekulasiga ajraladigan saxaridlar saxaroza, maltoza, laktoza.	gidrolizlanganda ko’p sonli monosaxarid molekulasiga ajraladigan kraxmal, glikogen, selluloza, xitin.

1.GLUKOZA

Glukoza-C6H12O6. Glukoza shirin ta’mli(glikos-shirin) oq kristall modda bo’lib, suvda yaxshi eriydi. Erkin holda mevalarda, uzumda, asal, hayvon va odam organizmida uchraydi.Odam qonida 0,08-0,11%gacha glukoza bo’ladi. Qand kasaliga uchragan odam qonida va siydigida glukoza miqdori me’yoridan yuqori bo’ladi

2. SAXAROZA.

Saxaroza-С12Н22О11. Tabiatda qandlavlagi sharbatida(20%gacha), shakarqamish (25%gacha),palmada,makkajo’xorida ko’p bo’ladi. saxaroza - shirin ta’mli ,oq kristall modda

3. КRAXMAL.

Kraxmal – polisaxarid,ko’pchilik o’simliklar tarkibida bo’ladi. Guruchda, makkajo’xorida, bug’doyda, kartoshkada bo’ladi .O’simliklarda kraxmal fotosintez jarayonida hosil bo’ladi.

4. SELLULOZA

Selluloza- (С6Н10О5)n– polisaxaridlarning

yana bir vakili o’simliklarning qurilish materiali hisoblanadi. Paxta tarkibida (95% gacha), daraxtda- (60% gacha) bo’ladi.

paxta, doka filtr qog’oz-sellulozadan tarkib topgan

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT