9-10-амалий: грунт сувларининг гидроизогипс ва сатҳ чуқурлигини кўрсатувчи хариталар тузиш. Гидрогеология фан сифатида



Download 427,87 Kb.
bet4/6
Sana03.07.2022
Hajmi427,87 Kb.
#734498
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
9-10 Амалий. Грунт сувларининг гидроизогипс харакати

Q = к (1.2)
бунда: Q-вақт бирлигида маълум юзадан буғланган сув миқдори;
к-пропорсионал коеффициент; Е-экд-ҳавода намликнинг етмаслиги;
Р-атмосфера босими; е-буғланаётган юза майдони.
Ер юзи ва ер ости сув оқими. Атмосфера ёғинлари ер юзи оқими, буғланиш ва тоғ жинслари тўйинишига тақсимланади. Ҳосил бўлган ер юзидаги майда оқимлар қўшилиб катта дарёларни ҳосил қилади. Дарёлар ер усти ва ер ости сувлари билан таъминланиб туради. Дарёлар оқими бир неча омилларга боғлиқ:
-сув ҳавзасининг шаклига ва ўлчамига;
-иқлим шароитига ва ёғин турига;
-ҳудуднинг релъефига;
-қияликларнинг турига ва ҳолатига;
-тоғ жинсларининг сув ўтказувчанлиги ва сунъий жараёнларга.
Сув омборлари таъсир этади. Дарёлар ёмғир, қор, музликлар суви билан таъминланади. Ер ости сувлари ҳам дарёларни тўйинтириб, баъзан дарё қиялигида булоқ бўлиб чиқади. Дарё ўзанининг кўндаланг қирқимидан вақт бирлигида ўтган сув миқдори сувнинг сарфи дейилади. Кўп миқдордаги сув сарфи кубометр секундда, кам бўлса литр секундда ўлчанади.
Дарёнинг у ёки бу қирқимида сув сарфи миқдорини аниқлаш учун сув оқимининг ўрта тезлигини (v) ва сув оқими юзасининг (F) кўндаланг кесимини аниқлаш керак. Умуман, сув сарфи қуйидаги ифода билан аниқланади. Ўлчам бирлиги м3/с.
Q =F ⋅V (1.3)
Сув тезлигини ва сув сарфини аниқлаш учун дарё ўзанида гидрометрик створлар ўрнатилади. Гидрометрик створлар ўрнатиш, сув ўлчам постларини ташкил этиш, сув сатҳининг ўзгаришини, сув тезлигини ўлчаш гидрометрик вертушкалар, покловоклар ва бошқа асбоблар ёрдамида бажарилади. Булар махсус гидравлика ва гидрология курсларида кўрилади ва ёритилади. Оқим қуйидагилар билан ифодаланади: оқим модули, оқим коеффициенти ва меъёри.
Оқим модул-вақт бирлигида 1 км2 дарё ҳавзасининг сув йиғувчи майдондан л/с км2 ўтувчи сув миқдори:
М = (1.4)
бунда: Q-сув сарфининг ўртача йиллик миқдори, м3/сек; Fхавза-дарё ҳавзасининг сув йиғиш майдони, км2.
Оқим модули (М) катталигини оқим қатлами баландлиги (h) га ҳисоблаб ўтказиш учун қуйидаги тенглама тузилади:

Бундан М ёки ҳ.к. 31,5 м.

Бу ерда: 3,5 · 106 -бир йиллик секундлар сони. Оқим меъёри ва дарё оқимининг кўп йиллар давомидаги ўрта арифметик катталиги аниқланади.
Оқим коеффициенти (η) деб оқим миқдорининг маълум вақтдаги атмосфера ёғини (х) миқдорига нисбати (кўпинча бир йил):



Download 427,87 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish