9- tajriba ishi ultratovushli sath o’lchagichning ishlash prinsipini o’rganish

9- Tajriba ishi ultratovushli sath o’lchagichning ishlash prinsipini o’rganish.

Ishdan maqsad:

Ultratovushli sath o’lchagich va ularning ish printsipini o’rganish

Hozirgi paytda sanoatda ultratovushli sath o’lchagichlari keng tarqalmoq.da. Bu asboblar boshqa asboblarga nisbatan kontaktsizlik, yuqori aniqlik, kichik inertsionlik, katta chegarada va agressiv suyuqliklarda ishlatilishi kabi bir qator muhim afzalliklarga ega

Ultratovushli sath o’lchagichlarining ishlash printsipi suyuqlik, gaz (havo) chegarasidan tovush to’lqinlarining qaytish printsipiga asoslangan. Ultratovush impulsining havo va o’lchanayotgan muhit (suyuqlik) chegarasi sirtidan qaytish kattaliklari akustik qarshilikning keskin farqi natijasida sodir bo’ladi. 1-rasmda ultratovushli sath badandligi o’lchagichning struktura sxemasi ko’rsatilgan.

1 – расм. Ультратовушли сатҳ ўлчагичнинг схемаси.

• Suyuqlik sathi o’lchash impulsining yuborilishi va qaytishi orasidagi τ vaqt bo’yicha aniqlanadi, ya’ni,

(1)

bu yerda, H — suyuqlik sathi; S — suyuqlikda ultratovushning tarqalish tezligi.

Vaqt o’lchagichda olinadigan akslangan (qaytgan) signalning kechikish vaqtiga mutanosib bo’lgan o’zgarmas kuchlanish shkalasi sath birliklarida darajalangan potentsiometrga beriladi.

Ko’pincha ultratovushli tebranishlarni yuboradigan va qabul qiladigan asbob sifatida bir qurilmadan foydalaniladi. Bu qurilma o’lchash jarayonining boshida nurlatgich vazifasini bajarib, impuls yuborilganidan so’ng qabul qilgich sifatida ishlaydi. Ultratovushli sath o’lchagichlar 45 mm dan bir necha o’n metrgacha o’lchash diapazoniga ega. Ulchanayotgan muhit harorati —50°S dan +200°S gacha yetishi mumkin. Yo’l qo’yiladigan asosiy xatolik ±2,5%.

Radioto’lqinli sath o’lchagichlar

Suyuq metall sathni o’lchashda istiqbolli usul — radioto’lqinli usuldir. Elektromagnit to’lqinlari tebranish parametrlarining suyuqlik sathiga bog’liqligiga asoslangan sath o’lchagichlar radioto’lqinli sath o’lchagichlar deb ataladi.