8-mavzu: viruslar reproduksiyasi viruslarning reproduksiyasi Virus va hujayra orasidagi munosabat

b) Ospa-ospovaksina viruslar guruhlari. Bu guruh viruslarining hujayraga kirish mexanizmi yuqoridagi viruslarnikidan tubdan farq qiladi. Bu erda hayvon hujayrasi membranasiga virus adsorbsiyalangandan so‘ng pinotsitoz ro‘y beradi. Natijada virus zarrasi hujayra ichiga o‘tadi. Tezgina (20 minutchadan so‘ng) hujayraning gidrolitik fermentlari ta’sirida virus zarrasini oqsil va fosfolipidlarini ko‘p qismi parchalanadi. Natijada virus zarrasining markazidagi nukleoid – nukleoproteid ozod bo‘ladi. Pinotsitik vokuolani o‘rab turuvchi membranani parchalanishidan so‘ng bu nukleoid hujayra sitoplazmasiga qarab siljiydi (o‘tadi). Virus bilan kasallanmagan hujayradagi fermentlar bilan virus nukleoididan DNK ozod bo‘laolmaydi. Bu DNK ning deproteinizatsiyasi infeksion jarayonning eng “erta stadiya”sida hosil bo‘ladigan maxsus “echintiruvchi” ferment bilan amalga oshadi. So‘nggi tadqiqodlarni ko‘rsatishicha virus nukleoidida DNK-bog‘liq RNK polimeraza topilgan. U RNK ni hali virus nukleoididan to‘la ajralmagan DNK matritsasida sintez qiladi. Nukleoidni sitoplazmaga tushishi bilan DNK matritsasida virus RNK-polimerazasi yordamida spetsifik RNK - virus informatsion RNK si hosil bo‘ladi, bu o‘z navbatida ribosomada “echintiruvchi fermentlarni” sintez qiladi. Keyinchalik “echintiruvchi ferment” nukleoidni deproteinizatsiya qiladi va virus DNK si ozod bo‘ladi.
v) Gerpes (uchuq) virusi guruhlari. Bu viruslarni hujayraga kirish mexanizmi ancha kam o‘rganilgan. Ba’zi olimlar bu virus guruhi viruslarini hujayraga kirishini besh bosqichga bo‘lishadi. Birinchi bosqichda virusni hujayraga yopishishi ro‘y beradi. Ikkinchi bosqichda virusni hujayraga tegib turgan membrana qismini parchalanishi kuzatiladi. Uchinchi bosqichda virus tegib turgan hujayra membranasi parchalanadi. To‘rtinchi bosqichda virus nukleoproteidi hujayra membranasida hosil bo‘lgan yoriqdan (bresh) sitoplazmaga o‘tadi. Aytib o‘tish joyiz bo‘lsa kerak, bu usulda virus o‘tganda o‘lchami katta bo‘lgan uchuq virusi avval pinotsitoz bo‘lmasdan ham hujayraga o‘tadi. Beshinchi bosqichda virus nukleoproteidini parchalanishi va DNK ni ozod bo‘lishi kuzatiladi. Bu jarayon kasallanmagan hujayradagi fermentlar yordamida amalga oshadi.