8-mavzu: viruslar reproduksiyasi viruslarning reproduksiyasi Virus va hujayra orasidagi munosabat

Virus DNK si sintezini o‘rganish metodlari
Virus DNK si sintezi mexanizmini o‘rganish uchun virus DNK sini hujayra DNK sidan farqlaydigan metodlarga ega bo‘lish kerak. Bunday metodlarni birqancha guruhlari mavjud.
1) YUqumlilik. Virus DNK sidan hujayra DNK sini farqlab aniqlaydigan eng yaxshi metod. Kasallangan hujayradan yuqumli virus DNK sini ajratish kundan kunga ko‘payib bormoqda. Ammo hali barcha viruslardan yuqumliligi saqlangan olda virus DNK sini ajratishga muvaffaq bo‘linganicha yo‘q.
2) Gibridizatsiya. Virus DNKsini qiz molekulalari ona DNK si molekulalariga o‘xshash bo‘lgani uchun maxsus metod bilan yangi sintezlangan DNK ni aniqlash uchun gibridizatsiya qilish kerak, ya’ni o‘rganiladigan materialni toza preparati olingan DNK bilan (yoki shu DNK dan in vitro olingan RNK preparati bilan).
3) Fizik-kimyoviy usullar. Virus DNK sini o‘ta yaxshi tozalangan virus preparatidan olib uni xususiyatini o‘rganish mumkin. Bu xususiyatlarni bilgandan so‘ng uni tozalanmagan hujayra ekstraktidagi miqdorini ham aniqlash mumkin.
4) Noyob nukleotidlar. Virus DNK si hujayra DNK sida uchramaydigan asoslarni tutadi. M., T juft bakteriofaglar DNK sini tarkibiga 5-oksimetilsitozin kiradi. Demak, bu fag DNK si miqdorini bilish uchun 5-oksimetilsitozinni jami DNK dagi miqdorini aniqlash orqali bilish mumkin.
5) Molekulyar massasi va nukleotid tarkibi. Jami virus DNK si va hujayra DNK lari bir xil asoslardan tuzilgan bo‘lsalar ham ularni molekulyar massalar va nukleotid tarkibidan farqlash mumkin. Saxaroza gradienti zichligida yoki seziy sulfati gradient zichligida sentrifugalab yoki metillangan albumin kolonkalarida xromatografiya qilib bu ikki sinfga mansub DNK ni fizik-kimyoviy metodlar asosida ajratish mumkin.
6) Virus DNK si o‘tmishdoshlarini nishonlash orqali. Virus DNK si sintezini DNK o‘tmishdoshlarini nishonlab (m., timidin yoki fosfatni), so‘ngra u yoki bu metod bilan ajratilgan DNK preparatini radioaktivligini aniqlab bilish mumkin.