8-Mavzu Suv. Suvning fizik va kimyoviy xossalari

Me(HCO₃)₂ + CO₃ ^2- = MeCO_{3 (cho`kma)</sub> + HCO<sub>3</sub><sup>-</sup> ; MeCI<sub>2</sub> + CO<sub>3</sub> <sup>2-</sup> = MeCO<sub>3 (cho`kma)} + 2CI^- ; Me SO₄ + CO₃ ^2- = MeCO_{3 (cho`kma)</sub> + SO<sub>4</sub> <sup>2-</sup>
Fosfatli usulda suvga tegishli miqdorda Na<sub>2</sub>HPO<sub>4</sub>,K<sub>2</sub> HPO<sub>4</sub>,NaH<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>,K H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>, Na<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>,K<sub>3</sub> PO<sub>4</sub> tuzlari qo`shiladi. Bu usulda Sa²⁺ va Mg²⁺ ionlari fosfatlar holida cho`kadi. Bu jarayonning umumiy reaktsiya tenglamasi:
3Me<sup>2+</sup>+ 2H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub><sup>-</sup> = Me<sub>3</sub> (PO<sub>4</sub>)<sub>2 (cho`kma)} + 4H⁺ ; 3Me²⁺+ 2HPO₄^2- = Me₃ (PO₄)_{2 (cho`kma)</sub> + 2H<sup>+</sup> ; 3Me<sup>2+</sup>+ PO<sub>4</sub><sup>3-</sup> = Me<sub>3</sub> (PO<sub>4</sub>)<sub>2 (cho`kma)}
Suvni tozalash uchun u filtrlanadi, ya`ni suvni shag`al, qum, ba`zan g`ovak sopol filtrdan o`tkaziladi. Suvni filtrlashda avval unga alyuminiy sulfat qo`shib tindiriladi. Undagi mikroblardan xolos bo`lish uchun suvga oz miqdorda (1litrga 1mg) xlor quyiladi.
Toza suv olish uchun vodoprovod suvi shisha, kvarts, platina yoki qalaydan yasalgan idishlarda haydaladi, natijada distillangan suv olinadi. Distillangan suv qishloq va xalq xo`jaligi uchun zarur bo`lgan kimyoviy birikmalarni sintez qilishda, farmatsevtika va tibbiyotda (dori-darmon tayyorlashda) va boshqa sohalarda keng qo`llaniladi.
8.2. Suvning fizikaviy xossalari va holat diagrammasi.
Toza suv hidsiz va mazasiz suyuqlik. yupqa suv qatlami rangsiz, qalin suv qatlami havo ranglidir, chunki suv spektrning qizil nurlarini yutadi. Qizil rang uchun ko`k rang qo`shimcha rang bo`lganligi sababli, qalin suv qavatidagi suv havo rang tusga egadir. Suvning+4<sup>0</sup>S da engkattazichlikka ega, ya`ni u1g/sm³. Temperatura +4⁰S danyuqoriyoki past temperaturadaham zichligikamayadi. Bu hodisa suvning zichlik anomaliyasi deb ataladi. Shu sabab dan qishdasuvningtagimuzlamaydi.Tozasuv0⁰Sdamuzlab, 760 mm simobustunibosimida100⁰S da qaynaydi.Tozasuvni solishtirmaissiqliksig`imibarchasuyuqvaqattiq moddalarnikidankatta4,18 J/gga teng, ya`ni 1 g suvni1⁰Sga isitishuchun boshqa moddalardan ko`ra ko`proqissiqliksarflashkerak. Bu suvningissiqliksig`imianomaliyasinitashkiletadi.
Suvuchagregatholatda: muz, suyuq, suvbug`iholatida bo`ladi. Suvdoimbug`lanibturadi.Suvbug`iningbosimi, barchasuyuqliklarkabitemperaturaoshgansari oshadi.Suvberkidishdabug`langandaikkiqarama-qarshijarayonsodir bo`ladi: bulardanbirisuvmolekulalariningsuvsirtidanbug`fazagao`tishi bo`lsa, ikkinchisimolekulalarningbug`fazadansuvfazagao`tishidir. Suvustidagifazobug`ga to`yinganida suyuqvabug`fazao`zarodinamikmuvozanatholatida bo`ladi.Dinamikmuvozanatholatidama`lum vaqt birligiichidasuvfazadanbug`fazagao`tadiganmolekulalarsoni, bug`fazadansuvfazagao`tadiganmolekulalarsonigateng bo`ladi.
Suyuqlikningbug`bosimiatmosferabosimigateng bo`lsa, suyuqlikshutemperaturadaqaynaydi. Bu temperaturasuyuqlikningqaynashtemperaturasideyiladi. Muzham, xuddisuvkabibo`linadi. Berkfazadauningbug`lanishidanhosilbo`ladiganbug`ningbosimiaynitemperaturauchunmuayyanbirqiymatgayetgunchamuzbug`lanaveradi. Muzbug`ining0,01<sup>0</sup>Cdagibosimi,suvbug`ining0,01⁰Cdagibosimiga, ya`ni4,6 mmsimobustunigateng bo`ladi. Temperaturapasaygan sari muzbug`iningbosimitezkamayadi.-20<sup>0</sup>C da bosim 0,8 mmsimobustunigateng bo`ladi. Suvning holat diagrammasi quyidagicha: