8-мавзу. Мантиқий тўҒри фикрлаш ва ҳУҚУҚий асослашнинг юрист фаолиятидаги роли

Мантиқ илмининг алоҳида фан сифатида шаклланиши юнон файласуфи Аристотель номи билан боғлиқ. У биринчи бўлиб мантиқ илми ўрганадиган масалалар доирасини аниқлаб берган.
Мантиқ фани тўғри тафаккур шакллари ва қонунларини ўрганувчи фандир. “Мантиқ” сўзи араб тилида “сўз”, “таълимот”, “фан” деган маъноларни англатади.
Тафаккурнинг айният, зиддият ва истисно қонунини Аристотель, етарли асос қонунини немис файласуфи ва математиги В.Лейбниц асослаб берган.



Мантиқий фикрлашнинг ривожланганлик даражасини белгиловчи мезонлар:

• 
  Мантиқий фикрлашга нисбатан мотивацияни қарор топганлиги;
  
• 
  Мантиқий фикрлаш қобилиятларининг шаклланганлиги;
  
• 
  Мантиқий фикрлаш кўникмаларининг ривожланганлиги;
  
• 
  Амалий мантиқий фикрлаш жараёнини ташкил этиш;
  
• 
  Ихтисослашган (педагогик) мантиқий фикрлашнинг ривожланганлиги.
  

Бугунги кунда тадқиқотчилар томонидан ҳар бир самарадорлик даражасининг хусусиятидан келиб чиқиб, қуйидаги мезонлар ажратиб кўрсатилмоқда:
юқори даража – мантиқий фикрлашга йўналганлик, мослашувчанлик, фикрлашнинг равонлиги, рационализаторлик кўникмасининг мавжудлиги, мантиқий фикрлаш қобилиятларини ривожланганлик сифатларининг шаклланганлиги, сифат масалаларини ечиш малакасининг шаклланганлиги;
ўрта даража – мантиқий фикрлашга нисбатан онгли муносабатнинг таркиб топганлиги, мантиқий фикрлашга оид назарий билимларнинг ўзлаштирилганлиги, активлик, ташаббускорлик, яратувчанлик кўникмаларининг шаклланганлиги;
паст даража – фикрлашга мойилликнинг йўқлиги, пассив иштирокнинг мавжудлиги, ўз-ўзини ривожлантиришга бўлган иштиёқнинг пастлиги.
Мантиқий фикрлашнинг асосий талаблари:
Биргина инсон тафаккури бутун инсоният тафаккурининг ривожланиши билан воситачилик қилади. Фикрлаш – бу “коинотнинг инсон оламидаги кичик бир кўриниши”дир. У ўзига хос бир муҳитда шаклланади, бу ерда бошқаларнинг ижтимоий тажрибасини ўзлаштириш ҳамда улар билан доимий алоқада бўлиш талаб этилади.
Мантиқий фикрлашнинг асосий талаблари: аниқлик, изчиллик, зиддиятсизлик ва асосланганлик киради.