8-мавзу. Мантиқий тўҒри фикрлаш ва ҳУҚУҚий асослашнинг юрист фаолиятидаги роли

Мантиқий фикрлаш – фикрлашнинг олий поғоналаридан бири бўлиб, изчиллик, кетма-кетлик асосида фикрларнинг боғланишини билдиради ва шахс ижодий фаоллигининг муҳим қиррасини ўзида акс эттиради.

Фикрлашдаги мустақиллик





Маълумотларни ўзлаштириш тезлиги ва мустаҳкамлиги

Мантиқий фикрлашни ривожлантириш мезонлари





Стандарт бўлмаган вазифаларни ҳал қилишда зеҳн (фикрлашнинг) тезлиги





Ўрганиб чиқилаётган вазият мазмунига чуқур кириб бориш (муҳим бўлган назарияни муҳим бўлмаган назариядан ажрата билиш)







Фикрлашдаги танқидийлик

Демак, мантиқий фикрлаш – инсон томонидан кўриб, эшитиб, билиб, ҳис қилиб ва англаб олинган борлиқ, воқелик ёки таассуротларнинг бошқалар учун ҳам тушунарли тарзда тафаккур этилишини англатади. Мантиқийлик – тафаккурнинг ёзма ва оғзаки нутқда фикрлаш қонунларига амал қилиш жараёнидир. Бу жараёнда айният, зиддият, истисно ҳамда етарли асос қонунлари ўзаро уйғун ҳолда намоён бўлади. Мантиқ қонунлари фикрнинг тўғри тузилишини, унинг аниқ, изчил, зиддиятсиз ва асосланган бўлишини таъминлайди.

Айният қонуни ҳар бир нарса-ҳодисанинг айнан ўзига тенглигини, фикрда, сўзлашув ва матнларда такрор сўзларни тўғри қўллашни билдиради (А-Адир). Зиддият қонуни бир вақтнинг ўзида ҳар бир воқеа-ҳодисани зидди бўлмаслигини тақозо этади (А ҳам В, ҳам В эмас бўла олмайди). Учинчиси истисно қонуни эса муайян шароитда воқеа-ҳодисалар айнан ўша ҳолатда бўлиши ёки бўлмаслигини англатади (А В ёки В эмасдир). Етарли асос қонунига келсак, ҳар бир нарса-ҳодисанинг реал асоси бўлгани каби уларнинг инъикоси бўлган фикримиз ҳам асосланишини таъкидлайди (Агар В мавжуд бўлса, унинг асоси сифатида А ҳам мавжуд).