8 ekonomika bilim tiykarlarí

Múlkshilikti reformalaw tarawında mámleket múlki esaplanatuǵın zavod hám fabrikalar, turmıslıq xızmet kórsetiw kárxanaları, úy-jaylar hám basqa mámleket múlklerin menshiklestirilip, jámiytlik yaki jeke múlkke aylandırıldı. Awıl xojalıǵındaǵı reformalar adamlarǵa jerden biypul paydalanıw huqıqınıń beriliwi, jeke qıytaq ushın jer maydanlarınıń keńeytiliwi, fermer
hám diyqan xojalıqlarınıń dúziliwi menen ámelge asırılmaqta.
Finans-kredit tarmaǵındaǵı reformalar respublikamız óz valyutasın ay- lanısqa kirgiziwi, birqansha kommerciyalıq banklerdiń ashılıwı, bahalı qa- ǵazlar bazarınıń shólkemlestiriliwi, jańa salıq sistemasın jaratıw sıyaqlı bazar talabına juwap beretuǵın finans sistemasın jaratıw járdeminde amelge asırılıp atır.
Sırtqı ekonomikalıq baylanıslardaǵı reformalar respublikamızdıń sırtqı ekonomikalıq baylanısların erkinlestiriwge qaratılǵan.
Sociallıq tarawdaǵı reformalar ótiw dáwirinde kelip shıǵatuǵın túrli qolaysız jaǵdaylardan xalıqtı qorǵawǵa qaratılǵan.
Sóńǵı eki jıl Ózbekstan ekonomikasında tereń reformalar baslanıw dáwiri boldı. Mámleketimiz ekonomikasında bar bolǵan biraq paydalanılmaytuǵın úlken imkaniyatlardı iske asırıw áhmiyetli wazıypa sıpatında qoyıldı. Bunıń ushın sońǵı jıllarda jol qoyılǵan qáte hám kemshiliklerdi tán alıp, ekonomikalıq reformalardı ámelge asırıwda jedellik penen kirisildi. Bul

2. 
   – E. Sariqov, B. Haydarov
   

129

reformalar nátiyjesinde qısqa waqıt ishinde mámleketimiz ekonomikasında tómendegi ózgerisler júzege keldi:

• 
  mámlekettegi ekonomikalıq kórsetkishleri ayqınlastırıldı. Yaǵnıy jıllıq ekonomikaliq ósiwdiń 8% dan artıq dep kórsetiliwi noreal, haqıyqattan jıraq dep tán alındı hám real ekonomikalıq kórsetkishler keltirildi. Bul kórsetkishlerdiń shappaqlıǵı támiynlenedi;
  
• 
  Aldınǵı dáwirde Ózbekstanǵa tán bolǵan global sistemadan ajralıp, jekkeleniwge qaratılǵan ekonomikalıq siyasattan bas keshiwdi hám ekono- mikamızdı jáhán global ekonomikalıq sistemaǵa integraciyalaw boyınsha jedel háreketler baslap jiberildi;
  
• 
  Ekonomikaǵa mámlekettiń aralasıwın minimallastırıw boyınsha ilajlar kórile basladi;
  
• 
  Valyuta bazarın liberalastırıw boyınsha sistemali jumıslar ámelge asırıldı. Nátiyjede qısqa waqıt ishinde valutanı erkin konvertaciyalaw jolǵa qoyıldı;
  
• 
  Isbilermenlik iskerligin qollap-quwatlaw hám isbilermenlik iskerligine tosıqlardı alıp taslaw boyınsha ilajlar belgilendi;
  
• 
  Bajıxana xızmeti sezilerli dárejede kemeyttirildi;
  
• 
  Sırtqı ekonomikalıq iskerlik boyınsha tosıqlar alıp taslandı;
  
• 
  Shet mámleketler, eń dáslep qońsı mámleketler menen ekonomikalıq baylanıstı jaqsılaw boyınsha ilajlar kórildi;
  
• 
  Túpkilikli salıq reformalari baslandı
  
• 
  Pul aylanısı boyınsha nátiyjesinde náq hám náq emes pul qunı arasındaǵı parıq joq etildi.
  

Sonıń menen birge bank tarawındaǵı admenstrativlik, básekelik ortalıqtı jaratıw tarawındaǵı, mámleket buyırtpalariniń bazardaǵı ornı boyınsha da reformalarǵa tu’rtki berildi.
Joqarıda atap ótilgen hám taǵı basqa baǵdarlardaǵı reformalardı ámelge asırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tárepinen 2017-2021-jıllarda Ózbekstandı rawajlandırıwdıń bes baslı jónelisi boyınsha háreketler strategiyasi ilgeri súrildi.
Háreketler strategiyasına kirgen bes baslı jónelisten negizgisi dep 3-baslı jónelis — Ekonomikanı rawajlandırıw hám liberallastırıwdıń baslı jónelislerin qaraw múmkin. Sebebi tek bekkem ekonomikalıq tiykar, tayanıshı bolsa ǵana basqa tórt baslı jónelislerdi nátiyjeli ámelge asırıw múmkin boladı.
Ekonomikalıq reformalardi ámelge asırıw procesinde mámleketimiz táre- pinen tómendegi wazıypalarǵa ayrıqsha itibar qaratılmaqta:

• 
  Ekonomika tarawlarına investiciyalar muǵdarın keskin asırıw. Ásirese shet el investiciyaların elede ózine qaratıw;
  
• 
  Mámleket kompaniyaları basqarıw sistemasın túpten jaqsılaw;
  

• 
  Mámleket múlkin ózlestiriw boyınsha jańa jandasıwǵa tiykarlanǵan iskerlikti jolǵa qoyıw;
  
• 
  Qımbat bahalı qaǵazlar bazarın jaqsılaw;
  
• 
  Agrar tarawdaǵı; reformalardı jánede janlandırıw;
  
• 
  Bank-kredit, salıq, bajıxana tarawlarındaǵı reformalardı dawam ettiriw;
  
• 
  Sanlı ekonomika tarawın rawajlandırıw;
  
• 
  Ekonomikadaǵı innovaciyalardıń, zamanagóy texnologiyalardıń rolın kúsheyttiriw.
  

1. 
   Háreketler strategiyası jónelislerin sanap beriń.
   
2. 
   Háreketler strategiyası III bólimindegi jónelislerdiń qalǵan 4 bólim- lerindegi jónelisler menen qanday baylanısı bar?
   
3. 
   Háreketler strategiyasiniń tiykarı nede?
   
4. 
   Háreketler strategiyasınıń áhmiyeti haqqında ne dey alasız?
   
5. 
   Ekonomikalıq reformalardı ámelge asırıw barısında mámleketimiz tárepinen qanday wazıypalarǵa úlken itibar bermekte.
   
6. 
   Háreketler strategiyasınıń nátiyjeli ámelge asırıw siziń shańaraǵıńız tınıshlıǵı, abadanshılıǵı hám baxıt sadatı ushın qay dárejede áhmiyetli ekenligi haqqında pikirińizdi bildiriń.