8- мавзу. Туризм соҳасида овқатлантириш хизматлари

Умумий овқатланиш соҳаси субъектларининг таснифланиши¹

№	Таснифий белгилари	Таснифланиши
1.	Мақомига кўра	-жисмоний шахс мақомига эга якка тартибда фаолият юритувчи субъектлар; -ҳуқуқий шахс мақомига эга субъектлар (корхона ва ташкилотлар).
2.	Мулк шаклига кўра	-шахсий ёки хусусий мулкка асосланган корхоналар; - жамоат мулкига асосланган корхоналар; - давлат мулкига асосланган корхоналар; - аралаш мулкка асосланган корхоналар; -хорижий давлатлар ва фуқаролар мулкига асосланган корхоналар.
3.	Жойлашувига кўра	- шаҳарларда; - қишлоқларда; - меҳмонхоналар қошида; - маҳалла марказларида; - таълим муассасалари қошида, вагонларда; - дам олиш ва соғломлаштириш оромгоҳларида; - ишлаб чиқариш корхоналарида; - турли хилдаги клубларда; - бозорлар қошида; - автотрасса бўйларида; - аэропортларда; - портларда; - кемаларда; - бошқа рухсат этилган жойларда.
4.	Хизмат шаклига кўра	- ўз-ўзига хизмат кўрсатувчи швед столи усулида; - официантлар хизматидан фойдаланувчи; - аралаш; - маҳсулотларни етказиб берувчи (уйга, дам олиш жойларига, иш жойларига); - кўчма хизматни амалга оширувчи.
5.	Хизмат даражасига кўра	- люкс; - олий; - биринчи; - иккинчи; - учинчи даража.
6.	Ташкилий тузилишига кўра	- тизимли; - мустақил.
7.	Ихтисослашувига кўра	- ихтисослашмаган; - ихтисослашган (маҳсулотлар ассортименти бўйича, маълум миллатлар таомлари бўйича, миллий таомлар бўйича, истеъмолчилар гуруҳлари бўйича, хизматлар бўйича).
8.	Фаолият муддатига кўра	-доимий (йил давомида, бутун сутка давомида); -мавсумий (йилнинг маълум мавсумларида, куннинг аниқ бир овқатланиш даврида).
9.	Ташкилий шаклига кўра	- ресторан; - кафе; - бар; - ошхона; - чойхона; - базмгоҳ – тўйхона; - тамаддихона ва бошқалар.
10.	Жойлашуви ва ҳаракатига кўра	- стационар (муқим бир жойда турувчи); - ҳаракатдаги (автоошхона, вагон-ресторан, купе-буфет, авто-буфет ва бошқалар).

Умумий овқатланиш корхонаси - маълум турдаги корхона хизматларининг ўзига хос белгиларининг мавжудлиги, мижозларга кўрсатилган хизмат сифатининг даражаси ва шароити билан ифодаланади. Умумий овқатланиш корхоналарининг бешта тури мавжуд: ресторан, бар, кафе, ошхона, тамаддихона (яҳна овқатлар). Корхонанинг турини белгилашда қуйидагиларга эътибор берилади:

• 
  реализация қилинадиган маҳсулотлар ассортименти, уларни тайёрлашдаги турли-туманлик ва мураккаблик;
  
• 
  техник жиҳозланиш - моддий база, инженер-техник жиҳоз ва ускуналар билан таъминланиши, бино тизими, архитектура-режаланиши ва ҳ.к.;
  
• 
  хизмат қилиш усуллари;
  
• 
  ходимларнинг малакалари;
  
• 
  хизмат кўрсатиш сифати, бинонинг ички безаги, аҳлоқ-одоб, муомала, эстетика ва ҳ.к.
  

Ресторан ва барларга корхона тоифалари сифатида люкс, олий ва биринчи тоифали, деган номлар берилади. Кафе, ошхона, тамаддихоналар тоифаларга бўлинмайди.