7-tema. Estetika teoriyası Joba

Kóterińkilik - bul úlken unamlı sociallıq áhmiyetke iye predmetler hám qubılıslardıń estetikalıq qunın sıpatlawshı estetikalıq kategoriya, biraq olar ózleriniń kútá úlken qúdireti sebepli jámiyet hám shaxs tárepinen unamlı ózlestirile almaydı. Kóterińkiliktiń birpútin sıpatlamasın birinshilerden bolıp I.Kant berdi. Eger gózzallıq, filosoftıń pikirine kóre, belgili bir forma, sheklew menen sıpatlanatuġın bolsa, onda kóterińkiliktiń mánis-mazmunı onıń sheksizligi, sheksiz ullılıġı hám insannıń baqlaw hám elesletiw qábileti menen sáykes kelmesliginde.
Kóterińkilik insandı fizikalıq janzat sıpatında basadı, óz shekliligi hám sheklengenligin ańlawġa májbúr qıladı, áyne payıtta onı mánawiy janzat sıpatında joqarılatadı, onda óziniń fizikalıq jaqtan salıstırıp bolmaytugın hám onı basıp turatuġın tábiyat ústinen morallıq ústinligin ańlawdı oyatadı.
Ómirdegi, reallıqtaġı kóterińkilik iskusstvoda óz sáwleleniwin tabadı. Mısalı, Mısır piramidaları faraonlardıń - tiri qudaylıń, quyashtıń ulınıń ullılıġın sáwllendiredi. Iskusstvodaġı kóterińkiliktiń sáwleleniwiniń tipik formaları úlkenlik, ken kólemlilik, monumentallıq bolıp tabıladı.
Kóterińkilik obrazı Orta ásirler iskusstvosındaġı gotikalıq soborlarda sáwlelendirilgen bolıp, olarda adamnıń Qudayġa, Aspan Saltanatına bolġan umtılıwı ashıp berilgen.
Kóterińkiliktiń kórkem ańlatılıwı - bul pafos (grekshe - tuyġı, qálew).
Kóterińkiliktiń jup kategoriyası páskeshlik kategoriyası bolıp tabıladı.
Páskeshlik – bul úlken unamsız sociallıq áhmiyetke iye hám jámiyet hám shaxs ushın qáwip tuwdıratuġın predmetler hám qubılıslardıń estetikalıq qunın sıpatlawshı estetikalıq kategoriya.
Páskeshlik - bul kelbetsizliktiń kútá ketken dárejesi, oġada unamsız qádiriyat.
Páskeshlikke basqa estetikalıq kategoriyalarġa qaraġanda kóbirek dárejede maorllıq baha tán bolıp tabıladı: ol jawız kúshler menen (zorawanlıq, jalġan, buzıqlıq hám basqalar); urıs, adamnıń adam tárepinen ekspluataciyalanıwı, kemsitiw, shaxstı bastırıw hám basqalar (sociallıq turmısta); adamnıń alkogol hám giyabentlik zatlardan ġárezliligi (psixologiyalıq aspektten) tikkeley baylanıslı bolıp tabıladı.
Tragediyalılıq hám kúlkililik kóbirek adamlardıń múnásibetin, turmıslıq poziciyaların hám táġdirlerin sáwlelendiredi.