7-ma’ruza temir yo‘l avtomatikasining neytral relelari reja

7-MA’RUZA
TEMIR YO‘L AVTOMATIKASINING NEYTRAL RELELARI


REJA
7.1. НР, НШ va НМШ turidagi relelar
7.2. РЭЛ va КДР turidagi relelar

7.3. РКН, РПН va РЭС turidagi neytral relelar

7.4. Releli markazlashtirish bloklari


Tayanch so’z va iboralar
Temir yo‘l relelarining to‘rta avlodi, birinchi neytral НР relelar, katta o‘lchamga va shtepsilga ega НШ turdagi relelar va kichik o‘lchamga ega shtepselli НМШ relelar, ularning xususiyatlari va tuzilishi, birinchi sinf ishonchlilikka ega РЭЛ (elektr magnitaviy) relelar, shtepselsiz BN rele, III sinf ishonchlilikka ega КДР, КДРШ temir yo‘l kod relelari, elektr aloqa va sanoat avtomatikasining РКН, РПН va РЭС neytral relelar, releli markazlashtirish tizimi, blokli marshrut-releli markazlashtirish


7.1. НП,НШ VA НМШ TURIDAGI RELELAR
Hozirgacha temir yo‘l relelarining to‘rtinchi avlodi ishlab chiqilgan. Birinchi neytral НР relelari (7.1-rasm) o‘tgan asrning 20-30 yillarida tadbiq etilgan, ular asosida birinchi elektr markazlashtirish va avtoblokirovka tuzil-malari qurilgan. Bu relelar I sinf ishonchlilikka ega bo‘lib, og‘ir va yaxlitli massa ta’siridan yakorini o‘zi ajralgan, kontaktlari grafit va kumushdan ishlangan. Uni shtepsilsiz, katta o‘lcham-larga ega bo‘lishligi, kelgusi avlod relelari-ning kashf etilishiga turtki bo‘lgan.
Ularning o‘rniga katta o‘lchamga va shtepsilga ega НШ turdagi relelar keldi

O
7.1-rasm. НР turdagi rele

‘tgan asrning 60-yillaridan boshlab ishlatishga kichik o‘lchamga ega shtepselli НМШ turdagi relelar qabul etildi (7.2,a-rasm), ular hozir ishlatilayotgan qurilmalarda asosoiy o‘rinni egallaydi.
Relening magnit o‘tkazgichi yakordan 15, o‘zakdan 13, G-shakldagi yarmodan 11 iborat bo‘lib, ular 20832 va 20880 navli po‘latdan tayyorlangan. Misdan tayyor-langan ikkita g‘altakdan iborat cho‘lg‘amlar 12 o‘zakda joylashtirilgan. G’altak-larning karkasi plastmassadan yaratilgan. Nomagnit (rux) qotishmadan tayyorlangan, yaxlit yuk 5 yakor bilan ulangan. Yakorni yo‘li tut-qich 1 bilan cheklangan. Yakorga, balandligi 0,1…0,2 mm bo‘lgan, bronzadan tayyorlangan antimagnit shift 14 o‘rna-tilgan.
Kontakt tizimi va yakor, plastikdan tayyorlangan va yukka biriktirilgan, kon-takt 6 ta tortqi bilan o‘zaro bog‘langan, ro‘para kontakt grafit kumush aralashmasi-dan, umumiy va orqa kontaktlar kumushdan tayyorlanadi. Kontaktlarning prujinalari fosforli bronzadan yasalgan. Ularning siljish yo‘li bronzadan tayyorlangan tirgak pru-jinalar 7 bilan cheklangan bo‘lib, bularning o‘ng uchlari shtepsel rozetkasining uya-lariga kiritiladigan kontakt tig‘lari 9 bo‘lib xizmat qilishadi. Prujinalar bir-birlaridan plasmassali qistirmalar 8 bilan izolyasiya qilingan.
Relening barcha detallari plastmassali plataga o‘rnatilgan bo‘ladi. Organik shi-shadan tayyorlangan qolpoq 4, releni tashqi ta’sirlardan himoya qiladi. Releni, shtepsellik rozedkaga qo‘l dastak 2 yordamida vint 3 bilan mahkamlab qo‘yishadi. Relening kontakt tizimining parametrlari: ro‘para kontaktlarning o‘tish qarshiligi 0,3 Om dan ortiq bo‘lmasligi, ro‘para kontaktdagi kontakt bosimi 0,294 N, orqa kontaktda esa 0,147 N bo‘lishligi kerak. Relening qaytaruv koeffitsenti 0,4 dan kam, tutashtiruv (ulanish-uzilishlik) imkoniyati 1,2·10⁶ dan kam bo‘lmasligi kerak.
Relening o‘lchamlari 112x 87 x200 mm, massasi 1,6 kg ga teng. Atrof muhitni joiz harorati minus 50^ St to plyus 60^ St bo‘lgan sharoitda ishlatishga mo‘ljallangan.



S