7-маъруза Мавзу: Шаҳар кўчалари ва йўлларини қуриш ва ишлатиш асослари

плита билан қуролланган экскаватор кран кўтарма қоши бўйлаб шундай масофада ҳаракатланадики, унда тортувчи арқон ён қиялик юзасига параллел бўлса шибалаштиргични урилиши кўтарма ён қиялигига перпендикуляр бўлади. Ён қияликни бир текис зичлаштириш учун шиббалаштиргични ташлаш баландлигини бир ҳил қилиш керак. Зичлаштиришни ён қиялик остидан бошлаб, юқорига қараб олиб борилади. Зичлаштиришда бир изни устини иккинчи из 0,1-0,2 м ёпиши керак. Кўтармани баландлиги 5 м дан катта бўлганда ён қияликни қисмларга бўлиб – аввал кўтармани остки 5 м қисмини, кейин кейинги қисмида олиб борилади;

• кўтарманинг ён қиялиги кам бўлганда (1:3 ва ундан кам), боғланмаган ёки кам боғланган грунтларда, трактор лебедкасига арқон билан маҳкамланган титратувчи катоклардан фойдаланиш мумкин. Ётиқ қияликларда (1:3 дан ётиқ) уларни пастдан юқорига ҳаракатланувчи титратиб урувчи трактор, грунт зичлаштирувчи машина базасидаги плиталар билан зичлашиши мумкин;
• траншеяларда грунтларни зичлаштириш икки босқичда олиб борилади: аввал остки қисми (қувур ўтказгични пазухаси олди) беркитилади ва зичлаштирилади, кейин траншеяни иккинчи қисми беркитилади ва зичлаштирилади;

• пазухани беркитиш ва қувур ўтказгич тагидаги химоя қатламни зичлаштириш қўлда ёки осилган электро-, мото- ёки пневмошиббалашгич билан олиб борилади;
• кейинчалик грунт тўкиб ётқизизилади ва шиббаловчи ёки титратувчи ишчи орган билан қатламлаб зичлаштирилади;
• ботқоқликда йўл пойини қуришда ва гидромеханизация усулини қўллашда, қумли грунтли кўтармани қуришда гидротитратиб зичлаштириш усули қўлланади. Зичлаштирш чуқрликдаги титратгич билан амалга оширилади, бунда 1 м3 қумга марказий тешик орқали сув 40-50 л миқдорда 0,2-0,4 МПа босим билан юборилади. Титратгич кўтарилишга ва пастга тушишда ишлайди, сув фақат пастга тушишда юборилади.

Назорат саволлари

• 1.Грунтларни зичлаштиришни алоҳида усуллари қандай?
• 2.Титратувчи катоклар билан зичлаштиришни айтинг.
• 3. Шиббалаб зичлаштиришни айтинг.
• 4. Қовурғали катоклар билан зичлаштиришни айтинг.
• 5. Юк транспорти ҳаракати учун йўлларни айтинг.
•  
•