7-laboratoriya ishi metamorfik tog‘ jinslarini tashqi alomatlariga qarab aniqlash va ta’riflash

Metamorfizm turlari. 
Metamorfizmning u-yoki bu omillari ustivorligi 
bo‘yicha hamda hodisalarning miqyosiga qarab mintaqaviy va mahalliy 
metamorfizm turlari ajratiladi. Uning mahalliy turi kontakt metamorfizmi va 
dinamometamorfizmdan iborat. 
Mintaqaviy metamorfizm 
eng keng tarqalgan va muhim turi hisoblanadi, 
chunki u juda keng maydonlarni yoki butkul mintaqalarni qamrab oladi. U er 
po‘stining muayyan qismlari uzoq vaqt davomida cho‘kishi sharoitlarida sodir 
bo‘ladi, natijada tog‘ jinslari er po‘stining ustki gorizontlaridan chuqurlikka 
botadi. Odatda mintaqaviy metamorfizmning bosh omili sifatida er po‘sti 
qismining botishi cho‘kindi to‘planish orqali kompensatsiyalanadi. SHu 
tufayli turli tomonli bosim va harorat ta’siriga uchraydi. Bunda bir tomonlama 
bosim va kimyoviy faol moddalarning hissasi ham sezilarli bo‘lishi mumkin. 
Mintaqaviy metamorfizm tog‘ jinslarining burmalanishi va orogenez 
rivojlanishi tufayli keng maydonlarda strukturasining va mineral tarkibinining 
chuqur o‘zgarishida ifodalangan bo‘ladi. Bir tomonli bosim tog‘ jinslarida 
slanetsli va gneysli teksturalarni keltirib chiqaradi. 
Er po‘stining chuqurlik zonalarida 
ultrametamorfizm 
deb ataluvchi 
mintaqaviy 
metamorfizmning 
o‘ziga 
xos 
bosqichi 
kechadi
. 
Ultrametamorfizmda hosil bo‘luvchi va odatda granit tarkibiga ega bo‘lgan 
eritmalar yondosh jinslarga kirib boradi va aralash tarkibli jinslar – 
migmatitlar 
vujudga keladi
.
Mintaqaviy metamorfizmda tog‘ jinslarining o‘zgarishi termodinamik 
sharoitlarining o‘zgarish darajasi, bu o‘zgarishining bosh mezoni bo‘lib 
kechayotgan jarayonlarning chuqurligi bilan bevosita aloqaga ega. 
Mintaqaviy metamorfizmda tog‘ jinslari o‘zgarishining uchta bosqichi 
ajratiladi. 
Birinchi bosqich
- past darajali metamorfizm bosqichi yoki 
epimetamorfizm. 
Bunga
 
500°S harorat va 500 MPa (5000 atm.) dan past 
bosimda kechadigan tog‘ jinslarining sust o‘zgarishi to‘g‘ri keladi. Bunda 
mexanik jarayonlar kimyoviy jarayonlardan ustivor bo‘ladi va tog‘ jinslarida 
suvli minerallar saqlanib qolgan bo‘ladi. Bu sharoitlarda bosim tog‘ 
jinslarining burdalanishiga va darzliklarning mineral eritmalar bilan to‘lishiga 
birmuncha sababchi bo‘ladi. Bu bosqichda gillar gilli slanetslarga, qumtoshlar 
- kvarsitlarga, ohaktoshlar – marmarlarga aylanadi.