6-sinf. Ona tili 1-dars. O‘zbekistonda davlat tili va boshqa

Shakl yasovchi qo‘shimchalar

Turi	Vazifasi	Qoshimchalar
Lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalar	Asosga qo‘shilib uning ma’nosiga, qo‘shimcha ma’no yuklaydi	-lar, -cha,  -xon, -oy, -jon
Sintaktik shakl  yasovchi qo‘shimchalar	Bir so‘zni boshqasiga bog‘laydi	-ga, -ni, -ning, -da, -dan, -im,

Mavzu yuzasidan o‘rganilgan mashqlar asosida mustahkamlanadi. 4-mashqdagi gaplarda qo‘llangan lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalar tavsiflanadi.
Namuna: Jannat onalar oyog‘i ostidadir. (Hadisdan)
Hadisda onalar so‘zida -lar lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchasi qo‘llngan, bu qo‘shimcha ona so‘zining ko‘plik shaklini yasashga xizmat qilgan.
65-mashqda tagiga chizilgan so‘zlar asos va qo‘shimchalarga ajratiladi.
N a m u n a : Tepaliklarda qor ostidan zanglagan tunuka va temir, qora va sariq g‘isht, beton parchalari chiqib turar edi. (A.Qahhor)
Shartli belgilar: asos: ∩
so‘z yasovchi:
lug‘aviy shakl yasovchi:
sintaktik shakl yasovchi:
Mashqlar o‘quvchilarning bilim darajasiga ko‘ra tabaqalashtiriladi ya’ni «yengilroq» mashqlar o‘rtacha o‘zlashtiruvchi o‘quvchilarga «murakkabroq» mashqlar yaxshi o‘zlashtiruvchi va iqtidorli o‘quvchilarga topshiriladi.
Masalan, 66-, 67-mashqlar yaxshi o‘zlashtiruvchi va iqtidorli o‘quvchilarga topshirilishi maqsadga muvofiqdir.
66-mashq topshirig‘iga ko‘ra o‘quvchilar berilgan gaplardagi nuqtalar o‘rniga qo‘shimchalardan mosini qo‘yib ko‘chiradilar. Shu tarzda shakl yasovchi qo‘shimchalarni to‘g‘ri qo‘llashni o‘rganadilar.
N a m u n a: Yigitlar tinmay sayrayotgan bulbulga quloq solayotgandek jim qolishdi. (P.Qodirov)
Dars so‘ngida 68-mashq topshirig‘iga ko‘ra -(i)mtir, -tadan, -guncha, -lar qo‘shimchalari ishtirokida so‘z shakllari yasash va gap tuzish uyga vazifa qilib beriladi.