6-мавзу:Ўзбекистонни ривожлантиришнинг ҳаракатлар стратегияси – миллий тарақҚиёт асоси режа

6-МАВЗУ:ЎЗБЕКИСТОННИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ – МИЛЛИЙ ТАРАҚҚИЁТ АСОСИ

РЕЖА

1. 
   Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича“Ҳаракатлар стратегияси”нинг мазмун ва моҳияти.
   
2. 
   Ҳаракатлар стратегиясида белгиланган устувор йўналишлар.
   
3. 
   Ҳаракатлар стратегиясида белгиланган устувор йўналишларнинг миллий ва умуминсоний негизига асосланиши ҳамда миллий ғоянинг асосий тамойиллари билан муштараклиги.
   

Tаянч тушунча ва иборалар:
Стратегия, ҳаракатлар стратегияси, Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича“Ҳаракатлар стратегияси”, ҳаракатлар стратегиясининг устувор йўналишлари, давлат ва жамият қурилишини такомиллаштириш, қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш, иқтисодиётни янада ривожлантириш ва либераллаштириш, ижтимоий соҳани ривожлантириш, хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш, ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий руҳдаги ташқи сиёсат юритиш ва ҳк.


Мустақиллик йилларида мамлакатда ҳуқуқий демократик давлат, кучли фуқаролик жамияти қуришга, эркин бозор муносабатларига ва хусусий мулк устуворлигига асосланган иқтисодиётни ривожлантиришга, халқ осойишта ва фаровон ҳаёт кечириши учун шарт-шароитлар яратишга, халқаро майдонда Ўзбекистоннинг муносиб ўрин эгаллашига қаратилган комплекс чора-тадбирлар амалга оширилди.
Изчиллик ва қатъият билан амалга оширилаётган ислоҳотлар замирида “одамлар ўзларининг ҳаётидан рози бўлиши керак”, деган ҳаётбахш ғоя ётади. Ўзбекистон тараққиётининг нав­батдаги босқичида ҳам одамларнинг яшаш шароитини янада яхшилаш, фаровонлигини ошириб бориш лозим бўлган асосий вазифа ва бош мақсад сифатида белгиланди.
Ўзбекистон Республикаси Президенти­ Ш.М.Мирзиёевнинг Конституциямиз қабул қилинганлигининг 24 йиллигига бағишланган тантанали маросимдаги маърузасида илгари сурилган “2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси” давлат ва жамиятнинг бош мақсади бўлган одамларнинг турмуш даражаси ва сифатини янада оширишни таъминлашга қаратилганлиги билан ниҳоятда муҳим аҳамият касб этади.
2017 йил 23-28 январь кунлари кенг жамоатчилик томонидан Ўзбекистон тараққиётида жуда катта амалий аҳамият касб этадиган бевосита давлат раҳбари ташаббуси билан ҳукумат, парламент ва фуқаролик жамияти институтлари иштирокида ишлаб чиқилган “2017-2021 йилларда Ўзбекистон ­Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси” лойиҳаси жамоатчилик муҳокамасидан ўтди.
Муҳокамалар жараёнидаги қизғинлик, иштирокчиларнинг савол-жавоб ва таклиф-мулоҳазалар билдиришидаги фаоллиги фуқароларимизнинг ижтимоий-сиёсий фаоллиги ортиб бораётганлигини, ислоҳотларга нисбатан дахлдорлик туйғуси шаклланганлигини кўрсатиб турибди.
2017 йил 7 февраль куни Ўзбекистон ­Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги Фармони қабул қилинганлигини ҳам шу ўринда алоҳида таъкидлаб ўтиш лозим.
Келиб тушган таклифларни жамлаш, чуқур ўрганиш ҳамда умумлаштириш асосида Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги Фармони лойиҳаси ишлаб чиқилиб, у билан:
2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси;
Ҳаракатлар стратегиясини “Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили”да амалга оширишга оид Давлат дастури  тасдиқланди.
Лойиҳаларни тайёрлаш давомида аҳолининг кенг қатламлари орасида қизғин муҳокамалар олиб борилди. Лойиҳалар муҳокама учун турли ахборот майдонларига жойлаштирилди, уларнинг натижасида кўплаб таклиф ва мулоҳазалар келиб тушди. Фуқаролар сиёсий-ҳуқуқий борада юксак фаоллик кўрсатиб, олиб борилаётган ислоҳотларга алоҳида қизиқиш ва дахлдорликни намоён қилдилар.
Шу билан бирга, 2017 йил 23-27 январь кунлари Тошкент шаҳрида медиа-ҳафталик ва халқаро давра суҳбати ташкил этилиб, уларда 1 300 дан ортиқ мутахассис ва эксперт, жамоатчиликнинг, оммавий ахборот воситаларининг, дипломатик корпус ва халқаро ташкилотларнинг, шунингдек Ўзбекистонда фаолият юритаётган йирик хорижий инвесторларнинг вакиллари иштирок этишди.
Хусусан, мамлакатни ривожлантиришнинг қуйидаги 5 та устувор йўналиши белгиланган:
1. Давлат ва жамият қурилишини такомиллаштириш;
2. Қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш;
3. Иқтисодиётни янада ривожлантириш ва либераллаштириш;
4. Ижтимоий соҳани ривожлантириш;
5. Хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш, чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий руҳдаги ташқи сиёсат юритиш.
Мазкур йўналишларнинг ҳар бири мамлакатдаги ислоҳотларни ва янгиланишларни янада чуқурлаштиришга оид аниқ бўлимлардан иборат.
Ҳаракатлар стратегиясидаги ҳар бир вазифа инсон манфаатлари устуворлигини таъминлашга қаратилган ислоҳотларни янада жадаллаштириш, одамларнинг орзу-интилишларини юзага чиқаришга яқиндан кўмаклашиш, давлат ва жамият ҳаётининг барча жабҳаларида туб ижобий ўзгаришларга эришишга хизмат қилади.
Президентимиз Ш.М.Мирзиёев ташаббуси билан ишлаб чиқилган ва 2017 йил 7 февралда тасдиқланган 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси 1992 йилда қабул қилинган Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг нормалари доирасидаги демократик янгиланиш ҳамда модернизация жараёнларининг мантиқий ва қонуний, изчил ва узвий давомидир. Ҳаракатлар стратегияси давлатимиз ва жамиятимиз тараққиётининг мутлақо янги босқичини бошлаб берди. 
Давлат бошқаруви тизими тарихига назар ташласак агар, ҳар бир давлатнинг мавжудлиги асоси қонунлар ва қонунлар ижросига боғлиқлигига амин бўламиз. Манфаат устун жамиятда ривожланиш қай тарзда бўлади, қонун устивор жамиятда тараққиёт қай тарзда бўлади бугунги кунда бизга бу маълум ва равшандир.
Бозор муносабатларига асосланган ҳуқуқий демократик жамият қуришнинг асосий бешта устувор тамойили асосида жамиятимиз, мамлакатимиз ўз ривожланиш йўлини танлаб олган. Мустақил Ўзбекистоннинг биринчи Президенти И.А.Каримов бошчилигида чорак аср мобайнида янги жамият шиддат билан ривожланди. Бу давр асосан бозор муносабатларига асосланган янги тизимга ўтиш, бу тизимнинг халқ манфаатини ифода этувчи, Конституцион ҳуқуқий базасини яратиш, иқтисодиётни ривожлантиришнинг янгича тизимини амалиётга жорий қилиниши, маънавий эскирган бошқарув тизимини ислоҳ этиш, кучли ҳуқуқий асос йўлида улкан қонунчилик маъмурлиги, халқ маънавиятини юксалтириш йўлида улуғвор йўналишлар, қишлоқ хўжалиги, таълим соҳаси, соғлиқни сақлаш, хавфсизлик масалаларидаги янгича ёндашувлар даври бўлди.
Жамият тараққиёти шиддатли тарзда борди. Кечаги кундаги дастурлар бугунги, эртанги кун назарига боғлиқлиги тоборо аён бўлди. Шу маънода 2017 йил 7 февралдаги Ҳаракатлар стратегияси ҳақидаги фармон ҳам бугунги, ҳам эртанги куннинг назари бўлди десак муболаға бўлмайди. Тараққиёт назарга, эътиборга муҳтож, маъмурга муҳтож. Тараққиёт бу – давлат, халқ фаровонлиги, борлиқ, мавжудликдир. Янги фармон эса мамлакатимизнинг барқарор, изчил тараққиётининг муҳим асоси, дастурил амал бўлди.
Мамлакатимизни ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисидаги фармон диққат билан ўрганиб чиқилса ҳақиқатдан ҳам 2017-2021 йилларгина эмас, келажакдаги ўн йилликлар ҳам эътиборга олинганлигини англаш қийин эмас.
Ҳаракатлар стратегиясининг биринчи йўналиши, давлат ва жамият қурилишини такомиллаштириш масаласида кўзда тутилган соҳа бу давлат бошқаруви тизимида Олий Мажлис ролини кучайтириш. Дарҳақиқат Олий Мажлис бу қонунчилик меъморчилиги. Қонунлар эса тараққиёт пойдевори. Давлатчилик ушбу тарихий ва ўта долзарб ҳужжат орқали ўз фаолиятини ислоҳ қилсинки, ҳар томонлама халқ манфаатини, мамлакат ривожини уйлайдиган, ҳокимият тизими шакллансин. Иқтисодиёт ривожида давлат таъсирини камайтириш, давлат ва хусусий секторлар ўртасида замонавий, янгича, самарали ҳамкорлик шаклларини ривожлантириш бугунги кун талаби, эртанги кун ободлиги, халқ ва давлат ўртасидаги ишончли алоқа, чамбарчас боғлиқликдир. Бу халқ манфаати, юрт ободлигидан дарак.
Бу йўналиш тамойилининг аҳамияти шунчалик каттаки, қонун ижодкори Олий Мажлис – Сенат ҳам Қонунчилик палатаси ҳам халқ билан тўғридан-тўғри мулоқат орқали ўз фаолиятларини амалга оширади, халқни эшитади, халқ манфаатини кўзлайди.
Иккинчи йўналиш суд ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш, истиқлол йилларида суд ҳуқуқ тизимида кенг кўламли ислоҳатлар олиб борилди, бугунги шиддатли рвожланиш жараёнлари эса бу соҳада ҳам ҳали амалга оширилши лозим бўлган ишлар талайгина эканлигини кўрсатди. Оддийгина мисол юқори инстанция Олий судда саккиз мингдан ортиқ суд ишлари ўз ечимини кутиб турганлиги ортида, қанча-қанча оила, инсонлар тақдири бор. Ҳуқуқ тартибот органлари фаолиятини янада такомиллаштиришгнинг долзарблиги, судларнинг том маънода мустақиллигини таъминлаш, судлар ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш билан бир қаторда, улар нуқсонларига барҳам бериш, юқори суд инстанциялари ваколатини кенгайтириш масаласи долзарблиги айни ҳақиқат. Зеро, суд ҳуқуқ тизимидаги ислоҳат инсон ҳуқуқлари ва манфаатлари учун.
Олий суд кенгаши тузилиши масаласи, профессионал судялар Корпусини шакллантириш, мнтақавий аппеляция судларининг тузилиши, судя ёрдамчиси лавозимини таъсис этишорқали судларнингихтисослашуви, жиноят процессуал қонун ҳужжатларининг янада такомиллашуви масаласи халқимизнинг ҳуқуқ ва манфаатларини кафолатлаш йўлидаги устувор йўналиш қамрови жуда кенг, аҳамияти беқиёсдир.
Учинчи йўналиш иқтисодиётни ривожлантириш масаласи долзарб соҳа ҳисобланади. Иқтисодиёт очиқ ва эркин рақобат асосида талаб ва таклиф қонунияти орқали ривожлансагина иқтисодий барқарорликга эришилади. Жамиятни ривожлантирувчи асосий куч бугун тадбиркордир. Угина бандликни таъминлашда, қурилиш, савдо ва ишлаб чиқариш соҳаларида жонбозлик кўрсатади, жамият ривожига салмоқли ҳиссасини қўшади.
Бугун фақат хусусий секторни, ўрта ва кичик бизнесни ривожлантирсакгина маҳаллий бюджетнинг даромад базаси кенгаяди. Зеро янги технологияларни ишлаб чиқаришга кенг жорий қилиш, тадбиркорликни қуллаб қувватлаш, экспорт салоҳиятини ошириш орқалигина эл ободлиги, турмуш фаровонлигига эришилади.
Ижтимоий соҳани ривожлантириш масалаларига бағишланган йўналиш ўзининг долазарблиги ва халқчиллиги билан янада киши эътиборини тортади. Аҳолини иш билан таъминлаш, кам таъминланган оила ва аҳолини ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламини ижтимоий ҳимоя қилиш сифатини ошириш, соғлиқни сақлашда кенг ислоҳатлар ўтказиш, ижтимий сиёсий ҳаётда хотин-қизларнинг ўрни ва иштирокини, мақомини ошириш, оналик ва болаликни муҳофаза қилиш, тез ва шошилинч тез ёрдам каби бир қатор зарур чора тадбирлар, ислоҳатлар йўналишидан асосий мақсад соғлом жамият масаласи ётибди.
Ҳаракатлар стратегиясидаги бешинчи йўналиш ҳақида тўхталадиган бўлсак, юқорида келтириб ўтилган барча йўналишлар айнан ушбу йўналиш ривожи билан узвий боғлиқлигини таъкидлаб ўтиш ўринли. Бу йўналиш мамлакатимизнинг янада равнақ топиши, юртдошларимизнинг тинч-осуда ҳаёт кечиришида муҳим ва аҳамиятли ўрин тутади.
Кенг жамоатчиликнинг катта қизиқиши ва алоҳида эътиборига сазовор бўлган “Ҳаракатлар стра­тегия­си” Ўзбекистон тараққиётининг навбатдаги босқичида концептуал аҳамиятга эгалиги билан муҳим аҳамият касб этади. Мазкур ҳужжатнинг давлат ва нодавлат ташкилотлари, айниқса, фуқаролик жамиятининг энг муҳим институтларидан бири бўлган сиёсий партияларнинг фаоллари, қолаверса, жамоатчилик вакиллари томонидан муҳокама этилиши мамлакатимиздаги демократик ислоҳотларнинг амалдаги ҳаётий кўриниши, деб эътироф этиш ўринли бўлади. Бир сўз билан айтганда, “Ҳаракатлар стратегияси”нинг муҳокамага чиқарилиши — халқ билан мулоқотнинг ниҳоятда ҳаётий, ёрқин ифодасидир.
Ушбу том маънодаги тарихий ҳужжатнинг аҳамияти нимада?