6-mavzu: qishloq xo’jaligi infratuzilmasining turlari va ahamiyati

YaF = SST - ITX, bu yerda: YaF – yalpi foyda; SST – sotishdan kelib tushuvchi sof tushum; ITX – sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga kiruvchi xarajatlar;

2. Asosiy faoliyatdan olingan foyda - mahsulot sotishdan olingan yalpi foyda bilan davr xarajatlari o‘rtasidagi farqqa boshqa asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar qo‘shiladi va asosiy faoliyatning boshqa xarajatlari ayiriladi:

AFF = YaF - DX + AFBD - AFBZ, bu yerda: AFF –asosiy faoliyatdan olingan foyda; DX – davr xarajatlari; AFBD – asosiy faoliyatning boshqa daromadlari; AFBZ - asosiy faoliyatdan ko‘rilgan boshqa zararlar;

3. Umumxo‘jalik faoliyati natijasidan foyda (yoki zarar) quyidagicha hisoblanadi: asosiy faoliyatdan olinuvchi foyda miqdoriga moliyaviy faoliyat daromadlari qo‘shiladi va moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar ayiriladi.

UFF = AFF + MFD - MFX, bu yerda: UFF- umumxo‘jalik faoliyati natijasidagi foyda;

MFD – moliyaviy faoliyat daromadlari; MFX - moliyaviy faoliyat xarajatlari;

4. Soliq to‘langungacha bo’lgan foyda - umumxo‘jalik faoliyatidan olingan foydaga ftasodifiy foyda qo‘shiladi va tasodifiy xarajatlar (zarar) ayiriladi.

STF =UFF + TF - TZ, bu yerda: STF - soliq to‘langungacha bo’lgan foyda; TF – tasodifiy (favqulodda) olingan foyda; TZ - tasodifiy (favqulodda) ko‘rilgan zarar;

5. Sof foyda, ushbu ko’rsatkich quyidagicha hisoblanadi: soliq to‘langungacha bo’lgan foydadan qonunchilikda belgilangan soliq va majburiy to‘lovlarni ayiriladi:

SF = STF - SMT, bu yerda: SF – sof foyda; SMT – qonunchilikda belgilangan soliqlar va majburiy to‘lovlar.

Sof foyda xo‘jalik subyekti tasarrufida qoladigan foyda summasidir.

Iqtisodiy samaradorlikka baho berishda mutlaq ko‘rsatkichlar bilan bir qatorda nisbiy ko‘rsatkichlardan ham foydalaniladi. Ulardan biri rentabelluk darajasidir.

Rentabellik darajasi korxonalar faoliyatining iqtisodiy samaradorligiga baho berishda qo‘llaniladigan asosiy mezon ko‘rsatkich hisoblanadi. Rentabellik darajasi qilingan xarajatlarning samaradorligini tavsiflaydi, ya’ni qilingan har bir birlik xarajat evaziga qancha sof foyda olinganligini ko‘rsatadi.