7-Mavzu: Hozirgi zamon iqtisodiy ta'limotlarining asosiy yo'nalishlari (insfitutsionalizm). J.M. Keyns ta'limoti va keynschilik. (2-soat).
Reja:
Institutsionalizmning asosiy xususiyatlari, evolutsiyasi.
Iqtisodiy kategoriyalarning inkor etilishi. T.Vebien g'oyalari. «Bekorchi sinflar nazariyasi» asaridagi iqtisodiy g'oyalar. J.R.Kommons qarashlari. U.K.Mitchell g'oyalari. Kon'yunktur-statistik instituttsionalizm oqimi. Iqtisodiyotda bashorat (prognoz) masalalari tsiklik davriy o' zgarishlar nazariyalarining paydo bulishi.
Ijtimoiy-instituttsional yo'nalish. J.K.Gelbreytning iqtisodiy qarashlari. Nomukammal bozor ta'limotlari. Chemberlen monopolistik rakobat to'g'risida. J.Robinsonning nomukammal rakobat nazariyasi. Samaradorlik va adolat dilemmasi. Monetarizm va neoliberalizm evolutsiyasi. Fridmanning monetar maktabi. Xayek va Mizesning sotsialistik iqtisodga munosabati. V.Rebkening ordeliberalizmi
Buyuk depressiya, iqtisodiy inkirozlar. J.M.Keyns. «Bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi» (1936) asaridagi iqtisodiy g'oyalar. Bandlik, iste'mol va jamgarishning iqtisodiyot uchun ahamiyati. Bozor iqtisodiyotining kamchiliklari: ishsizlik va inflyatsiya. Iqtisodiyotni boshqarishda davlat aralashuvining zarurligi.
Pul,' investitsiya, likvidlik, kapitalining eng yuqori samaradorligi, foiz stavkasi, mo'ltipliqator effekti. Keynschilik va neokeynschilik. E.Xansen, S.Xarris, J.M.Klark asarlaridagi iqtisodiy g'oyalar. Frantsiyadagi keynschilik.
Stagnastika nazariyasi, dirijizm. Akselerator tushunchasi. Imperativ va indikativ rejalashtirish. Iqtisodiy usish nazariyalari. Postkeynschilik.
Keyns g'oyalarining hozirgi davrdagi ahamiyati. Iqtisodiy usish nazariyalari va keynschilik. Neoliberalizm va keynschilik.
Iqtisodiy ta'limotlardagi institusionalizm yo'nalishi AQShda XX asrning 20-30 yillarida keng tarqaldi, ammo u ancha oldin, XIX asrning ohirlarida vujudga kelgan (T.Veblennning 1899y. chiqqan «Bekorchi sinflar nazariyasi» asari bilan bog'liq). Bu yo'nalish nomi lotincha «instituto» - urf-odat, ko'rsatma, muassasa so'zidan olingan va kapitalizmning imperializm bosqichiga o'tishi bilan bog'liq ravishda ro'y berdi (sanoat va moliya monopoliyalari, korxonalarning yiriklashuvi va boshqalar), chunki bu davr rivoj lanishi erkin raqobatga asoslangan avvalgi davr ta'limotlari bilan izohlash mumkin bo'lmay qoldi. Bu ta'limot yo'nalishi vakil larining fikricha, institutlar jamiyat rivoj lanishining xarakatlantiruvchi kuchi bo'lib xizmat qiladilar. Bu tushuncha tagida ijtimoiy xodisalar, masalan, oila, davlat, monopoliya, kasaba uyushmalari va boshqa muassasalar yotadi, ya'ni jamoat ruhining namoyon bo'lishi, yurish-turish va o'ylash usulini xalqning ma'lum guruhlari uchun odatiy, an'anaviy, shuningdek huquqiy, ahloqiy va boshqa ko'rinishlarini o'z ichiga oladi. Bu yo'nalish mafkurachilarining fikricha, iqtisodiy kategoriyalar bo'lgan xususiy mulk, soliq, pul, kredit, foyda, savdo va boshqalar jamiyat ruhining paydo bo'lishi shaklidir. Demak, ular ob'ektiv iqtisodiy qonunlaning mavjudligini to'la tan olmaydilar va jamoat ruhiyatining evolyusiyasini tahlil etadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |