6-mavzu: Ma’lumotlar bazasini qayta ishlash texnologiyalari Reja

MO
lar jadval ko‘rinishida aks etadi. Bunday jadvaldagi ustunlar 
maydon
deb, satrlar esa 
yozuv
deb ataladi. 
Maydon
– shu maydonga kiritiladigan ma’lumotlarni xossalarini ifodalaydi. 
Yozuv
–mantiqiy bog‘langan maydonlar yig‘indisidir. Unda biror predmet 
soxasidan olingan ma’lumotlar joylashtiriladi.
Demak, 
maydon MO
ning asosiy tuzilmali elementi bo‘lib, u quyidagi xossalar 
bilan ifodalanadi: 

---

46 
- uzunligi (
belgi va simvollarda ifodalanib baytlarda o‘lchanadi),

- nomi (
maydonning o‘ziga xos alohida xususiyati
),
- podpis
-
 
imzo
 
(ustun sarlavhasi haqida ma’lumot
).
Maydonlar xususiyatiga va tarkibiga qarab quyidagi turlarga bo‘linadi
: 
1.
 
Matnli maydon.
2.
 
Sonli maydon.
3.
 
Vaqt va sanani ifodalovchi maydon.
4.
 
Mantiqiy maydon (
1

0; ha yoki yo‘q; rost yoki yolg‘on kabi mantiqiy birliklar 
bilan ifodalanadi).
 
5.
 
Pul birliklarida ifodalangan maydon.
6.
 
MEMO maydoni.
MO ning 
maydon
lari albatta 
nom
lanishi va u nomlar bitta jadvalda 
takrorlanmasligi kerak. Nom uzunlini 64 tagacha belgilardan iborat bo‘lib, unda 
nuqta(.), undov(!) va kavdrat qavs([]) belgilari ishlatilishi mumkin emas. Nom bo‘sh 
joy belgisi bilan boshlanishi xam mumkin emas.
Maydon uchun imzo majburiy xossa bo‘lmagani uchun uni ishlatish shart emas. 
Imzo asosan forma va hisobotlarda maydon nomini o‘rnini bosib turadigan ma’lumot. 
Lekin, ba’zan maydon nomi qisqartirib ishlatilgani uchun uni xar xil forma yoki 
hisobotlarda ifodalash maqsadga muvofiq emas. Shunday xollarda maydon nomi 
o‘rniga uning imzosini ishlatgan mahqul. Imzoda maydon nomi uchun qabul qilingan 
cheklashlar yo‘q. Bitta jadvalda bir xil imzolar ishlatilishi mumkin. 
Maydon uzunliklari ularning asosiy xossasi bo‘lib, ular xar bir turdagi maydon 
uchun xar xil bo‘ladi, masalan: 
- matnli maydon uchun 256 tagacha, odatda 50 ta qilib olinadi; 
- sonli maydon uning butun yoki xaqiqiy sonligiga bog‘liq bo‘lib ko‘rsatilgan 
formatlardan biri tanlanadi yoki andoza(maska) yaratiladi; 
- vaqt va sanani ifodalovchi maydon o‘z formatlariga ega bo‘lib ulardan biri 
tanlanadi yoki mos andoza yaratiladi; 
- pul birliklarida ifodalangan maydon sonli maydon bilan bir xil bo‘lib, faqat 
oxiriga biror davlat pul birligini ko‘rsatib turishi bilan farqlanadi; 
- MEMO maydoni 256 tadan 65535 tagacha belgidan iborat bo‘lgan matnli 
ma’lumotlarni faylda saqlaydi; 
- Schetchik maydoni esa yangi qo‘shilgan yoki olib tashlangan yozuvlarni 
avtomatik ravishda raqamlab chiqishga xizmat qiladi. 
Access 
jadvaliga kiritilayotgan xar qanday ma’lumot to‘g‘ridan-to‘g‘ri diskka 
yoziladi va agar unga o‘zgartirishlar kiritilsa avvalgisi qayta tiklanmaydi.