6-mavzu: Ma’lumotlar bazasini qayta ishlash texnologiyalari Reja

MO
ga yangi ma’lumotlarni kiritganda yoki ma’lumotlar 
turini o‘zgartirganda, dasturlarni o‘zgartirish talab etilmasligi lozim. 
Ikkinchidan,
MO
dagi kerakli ma’lumotni bilish yoki izlash uchun biror dastur 
tuzishga hojat qolmasin. 
Shuning uchun ham 
MO
ni tashkil etishda ma’lum qonun va qoidalarga amal qilish 
lozim. Bundan buyon 
axborot 
so‘zini 
ma’lumot 
so‘zidan farqlaymiz, ya’ni 
axborot
so‘zini umumiy tushuncha sifatida qabul qilib, 
ma’lumot 
deganda aniq bir 
belgilangan narsa yoki hodisa sifatlarini nazarda tutamiz. 
Hozirgi kunda ma’lumotlar bazasining 
daraxtsimon, tarmoqli
va 
jadvalli
turlari 
mavjud.
Daraxtsimon (ierarxik) modelda
xamma elementlar yuqoridan pastga ketma-
ketligi ko‘rinishida joylashadi. Shuning uchun biror ma’lumotni qidirish doimo 
yuqoridan boshlanadi. Bu esa natijaga erishishni biroz sekinlashtiradi. 

---

44 
Tarmoqli
modellarda vertikal ierarxik bog‘lanishlarga gorizontal bog‘lanishlar 
xam qo‘shiladi. Natijada zaruriy ma’lumotlarni qidirishda katta ustunliklarga 
erishiladi.
Relyatsion
modellarda esa ob’yektlar va ularning o‘zaro aloqalari ikki o‘lchovli 
jadval ko‘rinishida tasvirlanadi. Ma’lumotlarning bunday ko‘rinishda tasvirlanishi 
ob’yektlarning o‘zaro aloqalarini yaqqol tasvirlanishiga asos bo‘ldi. 
MO 
tashkil qilish, ularga qo‘shimcha ma’lumotlarni kiritish va mavjud 
MO
dan 
foydalanish uchun maxsus 
MO
lar bilan ishlaydigan 
dasturlar
zarur bo‘ladi. Bunday 
dasturlar majmui 
ma’lumotlar bazasini boshqarish
tizimi (MOBT
) deb yuritiladi. 
Aniqroq qilib aytganda,