6-мавзу. Инновацион фаолиятнинг ташкилий шакллари янги турдаги ташкилотлардаги интеграциялашиш ва ҳар томонлама ривожланиш жараёнлари

Вертикал интергастиялашган фирмаларни ҳар томонлама ривожлантиришга ҳаракат қилишда вужудгакеладиган мураккаб муаммолар нафақат Россия иқтисодиёти учун хосдир. Масалан, яқинда “Бритиш петролеум” ўзининг электрон саноатдаги 4 млрд. доллардан ортиқ суммадаги активларини, бир вақтда хом ашё мажмуаси ва нефт бизнесидаги корхоналарни харид қила туриб, сотди. Вертикал интеграциялашган корхоналарни устуворлик қилиши жаҳон иқтисодиётида мураккаб инновастион жараёнлар ва юқори технологик маҳсулотни тадбиқ этиш учун тўсиқларни яратади. Аммо вертикал интеграциялашиш имитастион янгиликлар билан боғлиқ компанияларнинг самарадорлигини ошириш ва егилувчанлигини кучайтиришга тўсиқ бўлаолмайди.
Йирик америкалик олим М. Портернинг фикрига кўра, конгломерат туридаги ҳар томонлама ривожланиш кўпгина америка соҳаларининг рақобатбардошлигига зарар этказади. Инновастион фаолиятни ривожланиши ва бозор рағбатларини кучайишида тор ихтисослашиш асосидаги ҳар томонлама ривожланиш алоҳида рол ўйнайди. Бу фирма ичидаги илмий тадқиқотлар ва ишламаларнинг ролини кучайиши ва операстияларнинг бутун мажмусини амалга оширилиши билан яқиндан боғлиқдир.
Инновастион фаолиятни иқтисодиётни ривожланишининг муҳим тенденстияси сифатида кўриб чиқишда инновастион жараёнларнинг янги ташкилий шаклларини уларни давлат, илмий, бозор ва ижтимоий институтлар тизимига киритилиши асосида интеграциялаш муаммоси биринчи ўринга чиқади. Инновастион бизнесни институстионал тузилмаларга киритилиши даражасини ошиши нафақат инновастион фаолликни пасайтиради, балки, аксинча, инновастион жараёнларнинг ўзини ўзи ташкил қилувчи тузилмаларни такомиллаштириш вавужудга келтириш қобилиятини оширади.
АҚШда пайдо бўлган инновастион жараённинг институстионал тузилмалари бу икки тенденстияларни бирлашишига яққол мисол бўлса олади. Инновастион жараённинг ҳам йирик саноат компаниялари доирасида ва ҳам илмий-техник ва инновастион лойиҳалар асосида амалга оширилаётган анъанавий ташкилий моделлари “бўлинма инкубаторлар”нинг ёпиқ илмий техник муҳитга уларни кичик аптрепренер (ега, ижрачи) гуруҳлар билан тижоратлаштириш босқичига “йетказиш” билан суянади. Юқори касбий инновастион бўлинмаларнинг ихчамлиги ва тор ихтисослашишига қарамасдан инновастион лойиҳа молиявий муваффақият ва фойдани тез олиш билан қатъий боғланган. Бунда ишга доир давр 5йилдан ошмаслиги керак.