6-cинфлар учун

Stolga o’rnatiladigan parmalash stanogini ishga tayyorlash va uni 
boshqarish. 
Mashg’ulotning maqsadi: 
1. O’quvchilarga parmalash stanogida ishlashni 
o’rgatish. 2. Parmalashning asosiy qoida va usullarini tushuntirish.
Mashg’ulotning borishi
. O’qituvchi stolga o’rnatiladigan parmalash 
stanogining tuzilishi va uning detallari to’g’risida oldingi mashg’ulotda berilgan 
ma’lumotlarni eslatib o’tadi. Stanokni ishga tayyorlashda avvalo uning erga 
ulanganligini, tasmasi tarangligi va tusilganligini tekshirish kerakligini, 
ishqalanuvchi qismlarini moylash, shpindeldagi teshik hamda stolni quruq latta 
bilan artish zarurligini o’qtiradi. So’ng stanokni tegishli balandlikka o’rnatib, salt 
(xolostoy) yurgizib ishlatib ko’riladi. Parmalarni o’rnatish va chiqarib olish. 
Konussimon quypuqli parmani mahkamlash uchun uning panjasini uyiqga 
to’g’irlab shpindelga tiqiladi va itarib mahkamlanadi. O’tish vtulkalaridan 
foydalanishda ular quyruqqa kiritiladi, so’ng parma va vtulka birga mahkamlanadi. 
Silindrik 
quyruqli parma patronga 
oxirigacha o’tkazilib mahkamlanadi, keyin 
patronning konussimon quyrug’i shpindel 
teshigiga mahkamlanadi. Parmani 
o’rnatishda patron tushib ketmasligi uchun 
uni chap qo’l bilan ushlab turiladi. Parma 
va patron shpindeldan 81-rasmdagidek 
ponalar yordamida chiqariladi.O’qituvchi 
o’quvchilarga zagotovkani o’rnatish va 
mahkamlashni kursatib, kichik o’lchamli 
zagotovkalar stanok tiskisiga qisib 
qo’yilishini, diametri 10 mm dan ortiq 
teshiklar parmalanadigan zagotovkalar esa 
stolga boltlar vositasida mahkamlanishini 
o’qtiradi. Parmalashda avval parma qo’lda aylantirilishini, uning kesuvchi qismi 
metallga botgandan so’ng mexanik yuritma ulanishini tushuntiradi. Parmalash 
tugashi oldidan mexanik yuritmani uzib, parmani qo’lda aylantirib, teshik 
oxirigacha etkazishilini o’qtiradi. Ishlashda parmani sovitib turish, metall listlarda 
teshiklar ochish uchun perosimoi parmalardan foydalanish kerakligi ta’kidlanadi. 
Drellaryordamida parmalashning qulayligi shundai iboratki, bu usulda detal yoki 
zagotovkaii turli holatlarda o’rnatib, tiskiga qistirib olib, ularni (detal yoki drelni) 
ixtiyoriy bir uchastkaga ko’chirib yurib parmalash ishlarini bajarish mumkin.
81 –rasm Parmalarni o’rnatish 

---

72