6-боб. Операциядан олдинги тайёргарлик (беморни оптимизациялаш)

Лаборатор текширувлар

Лаборатор текширувлар ёрдамида олинган ахборотларни ўқиш, тушуниш осон. Асосий эътиборни гематокритга, микролитларнинг ўзгаришига, модда алмашинуви қўрсаткичларига ва метаболик ацидознинг қай даражада камаяётганига қаратиш керак. Қондаги ишқорлар (асос) миқдорини ҳам кузатиб бориш зарур. Агар ушбу кўрсаткич турғун ҳолда пастлигича қолса, демак, тўқималарнинг кислород билан тўйиниши рўй бермаган бўади.

Қон ва унинг маҳсуллари

Қон ва унинг маҳсуллари (эритроцитар масса, янги музлатилган плазма, креопреципитат ёки тромбоцитар масса) ўткир қон йўқотаётган ёки олдиндан сурункали камқонлиги бўлган беморларга кислород ташиш мақсадида, шунингдек, қон ивиш тизимидаги бузилишларни изга солиш учун танлаб ишлатилади.

Аммо шуни ҳам унутмангки, қон ва унинг маҳсулотларини қуйиш икки қирраси ҳам ўткир ханжар мисолидир. «Одатий» ва барчага маълум бўлган асоратлардан ташқари, қон иммунитетни заифлаштиради, демакки, операциядан кейинги инфекцияли асоратлар хавфининг ошишига сабаб бўлади. Ва ниҳоят, сиз қанча кўп қон қуйсангиз, беморингизда операциядан кейинги кўп аъзоли етишмовчилик ривожланиш хавфи шунчалик юқори бўлади. Яна эсдан чиқмасинки, кристаллоидлар билан суюқлик ҳажмини тўлдириш олдиндан мавжуд бўлган камқонликни очиб бериши мумкин, негаки қон ушбу суюқликлар билан эриган сайин, гематокрит кўрсаткичи камайиб боради.

Суюқлик ҳажмини оптимизациялаш борасида тавсия этиладиган «қадамлар»:

• 
  Инфузион давони буюринг, мабодо кўнгил айниши, қайт қилиш, қорин шишиши каби турғун диспептик ўзгаришлар мавжуд бўлса, оғиз орқали озиқланишни бутунлай тўхтатинг, энг оғир ҳолларда эса назогастрал найча ўрнатинг. Кристаллоидларни дастлаб саотига 100-200 мл миқдорда юборишдан бошланг, орада унинг тезлигини соатига 250-500 мл гача (15-30 дақиқа мобайнида) кўтариб олинг. Аммо барибир биз сизга беморнинг олдида бўлишни, баъзида ҳамширангиз қарши бўлсада, суюқликни оқим билан юбориб туришни маслаҳат берамиз.
  
• 
  Даволаш самарадорлигини аниқловчи муолажаларни буюринг. Бу физик текширув усуллари, сийдик пуфагига Фолей катетерини ўрнатиш, оғир ҳолларда эса марказий веналарни катетерлаш бўлиши мумкин. Ёки Сван-Ганц катетерини қўймоқчимисиз? Бунақа тадбирларни қўллашда жуда эҳтиёт бўлинг (қош қўяман, деб кўз чиқарманг).
  
• 
  Агар беморнинг оғир аҳволига қон кетиш сабаб бўладиган бўлса, қон гурухини, индивидуал мослик синовини аниқлагач, эритроцитар масса қуйишни бошланг, агар бунга вақтингиз бўлса. Агар вақт бўлмаса, уни қуйишни қон гурухини аниқлагач захоти бошланг.
  
• 
  Суюқликларни қуйиш тезлигини назорат натижаларига қараб бошқаринг. Унинг кўрсаткичларига қараб суюқлик миқдорини камайтиринг ёки оширинг. Зарурат туғилса, оқим билан қуйишни кўпайтиринг.
  
• 
  Томир ичи суюқлик ҳажмини тиклагач, эътиборни юрак фаолияти етишмовчилигининг ҳатто сезиларсиз бўлган белгиларига ҳам қаратинг. Юрак қисқариш ҳажмига инотроп воситалар ёрдамида таъсир ўтказинг, миокард оксигенациясини яхшиланг ҳамда юрак етишмовчилигини келтириб чиқармаслик учун керагидан ортиқча суюқлик киритишдан сақланинг. Буюрган муолажаларингиз қандай бажарилаётганини назорат қилиш ва унга зарур бўлган ўзгартиришларни киритиб боришни зинҳор ва зинҳор эсдан чиқарманг.
  
• 
  Беморни операция хонасигача ўзингиз кузатиб боринг. Кичик тиббиёт ходимларини кутманг, улар барибир кечикишади, тўғрми?
  
• 
  Агар асосий муаммо давом этаётган фаол қон кетиш бўлса, бу эслатмаларни ёддан чиқаринг ҳамда беморни тезда операция хонасига олинг. Бунақа беморни даволашнинг энг афзал усули қонни жарроҳлик йўли билан тўхтатишдир. Операциядан олдин беморга суюқлик ва қон қуйиш қон йўқотишни кучайтиради, холос.