6-боб липидлaр aлмaшинуви


Ёғ кислотaлaрнинг ω-оксидлaниши



Download 3,93 Mb.
bet17/35
Sana22.02.2022
Hajmi3,93 Mb.
#86074
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   35
Bog'liq
6-bob. Lipidlar almashinuvi.

Ёғ кислотaлaрнинг ω-оксидлaниши
Истeъмол қилинaдигaн ёғ кислотaлaридaн aрaxидон кислотaси aлоҳидa аҳамиятга эгадир, чунки бу ёғ кислотaни тўрт қўшбоғи бўлиб, улaр ω-ҳолaтидa жойлaшгaн. Ферментлар ёғ кислотасининг карбоксил учига таъсир этувчи митохондриал β-оксидланиш ҳайвонлар ҳужайраларида ёғ кислотаси катаболизмининг энг муҳим йўли бўлса ҳам, баъзи турларда, жумладан умуртқалиларда ҳам, карбоксил гуруҳидан узоқда жойлашган углерод атомида ω-оксидланиш каби, бошқа йўл бор. ω-Оксидланишга ҳос ферментлар (умуртқалиларда) жигар ва буйрак эндоплазматик ретикулумида жойлашган, субстрат сифатида эса асосан 10-12 углерод атоми мавжуд ёғ кислоталари ишлатилади. Сут эмизувчиларда ω-оксидланиш – бу одатда ёғ кислоталари парчаланишининг иккиламчи йўли ҳисобланади, лекин β-оксидланиш бузилса (масалан, мутация ёки карнитин етишмаганда), у катта аҳамиятга эга бўлади. Биринчи босқичда гидроксил гуруҳи ω-углеродига бирикади. Бу гуруҳ кислороди мураккаб реакция натижасида кислороддан олинади, у ўз ичига цитохром Р-450 ва электрон донори НАДФН ни олган. Бундай турдаги реакцияларни кўп функцияли оксидазалар бошқаради. Кейин ω-углеродга яна 2 фермент таъсир этади: алкогольдегидрогеназа гидроксил гуруҳни альдегидгача оксидлайди, альдегиддегидрогеназа эса альдегид гуруҳини карбон кислотасигача оксидлайди, натижада ҳар бир учда карбоксил гуруҳ тутган ёғ кислотаси ҳосил бўлади. Бу босқичда учлардан ҳар бири молекула митохондрияга кириши ҳамда β-оксидланишга одатдаги йўл билан учраши учун кофермент А ни боғлаб олиши мумкин. "Икки учга" эга бўлган ёғ кислоталари β-оксидланиш циклини ўтганда дикарбон кислоталар, масалан қаҳрабо кислотасини ҳосил қиладилар, у эса уч карбон кислоталар циклига киради ва адипин кислотасига айланади.
Кeтон тaнaчaлaри мeтaболизми
Инсонлар ва кўпчилик бошқа сут эмизувчиларда жигарида, ёғ кислоталарининг оксидланишида ҳосил бўлган ацетил-СоА ёки уч карбон кислоталари циклига тушиши, ёки бошқа тўқималарга экспорт қилиш учун «кетон таначаларига» – ацетон, ацетоацетат ва D-β-гидроксибутиратга айланиши мумкин. Бошқа кетон таначаларига нисбатан кам миқдорда ҳосил бўладиган ацетон парланиб кетади. Ацетоацетат ва D-β-гидроксибутират қон билан тўқималарга етказилади, жигардан ташқари барча тўқималарда ацетил-СоА га айланади ва уч карбон кислоталар циклида оксидланади. Тўқималарга, скелет ва юрак мушаги, буйракнинг пўстлоқ қисмига кетон таначалари энергия беради. Энергия манбаи сифатида фақат глюкозадан фойдаланадиган мия очликда ацетоацетат ва D-β-гидроксибутиратдан фойдаланишга мослашади. Жигарда кетон таначаларини ҳосил қилиш ва жигардан ташқари тўқималарга экспортлаш, гепатоцитларда ацетил-СоА уч карбон кислоталар циклида оксидланмаган ҳолатларда, жигарда ёғ кислоталарини тўхтовсиз оксидланиш имконини беради.
Ацетоацетат ҳосил бўлишининг биринчи босқичи жигарда кечади ва тиолаза катализлайдиган 2 молекула ацетил-СоА конденсацияланишидан иборат бўлади (7-расм); бу β-оксидланиш охирги босқичининг қайтарилишидир.



7-расм. Кетон таначалари синтези

Сўнгра ацетоацетил-СоА ацетил-СоА билан конденсирланиб, β-гидрокси-β-метилглутарил-СоА (ГMГ-CoA) ҳосил қилади, у эркин ацетоацетат ва ацетил-СоА га парчаланади. Ацетоацетат митохондриядаги D-β-гидроксибутиратдегидрогеназа таъсирида D-β-гидроксибутиратгача қайтарилади. Бу фермент D-стереоизомерга специфик; у L-β-гидроксиацил-СоА га таъсир этмайди, уни β-оксидланиш йўлидаги L-β-гидроксиацил-СоА-дегидрогеназа билан алмаштириб бўлмайди.



Download 3,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish