6- маъруза Электр занжирларни ҳисоблаш усуллари

Тевенин теоремаси

Мисол. Е- кучланиш манбасининг ЭЮК, Rвн- унинг ички қаршилиги. Биз R қаршилик орқали оқаётган Iиск токни топишимиз керак.

Тевенин теоремаси

Қуйидаги фикрий амални ўтказамиз: схемадан R ни олиб ташлаймиз. Энди бизга A ва B нуқталари орасидаги кучланишни (Uab) топишимиз керак бўлади. I токи оқиб ўтаётган занжирнинг қаршилиги Rвн+R1+ R2 га тенг бўлади.

Тевенин теоремаси

Энди биз фикран ЭЮК манбаси Е ни схемадан олиб ташлаймиз ва Rвн ички қаршиликни қолдирамиз. А ва В нуқталари орасидаги қаршиликни Rt билан белгилаймиз, яъни у иккита параллел уланган шахобчалар қаршилигидир:Rвн+R1 и R2.

Тевенин теоремаси

Масалани ечиш учун (Iиск токини аниқлаш) 6.1. ва 6.2 (эквивалент) расмлардаги схемаларни кўриб чиқамиз. Тевенин теоремасига кўра 6.1 схемани Rt ички қаршиликли ва бир батарейкали ЭЮК Uab сифатида кўриб чиқишимиз мумкин бўлади. 6.2 схемадан токни ҳисоблаш мумкин (7.2 расм)

Нортон теоремаси

Кучланиш, токлар манбалари ва резисторлар комбинацияларига эга хар қандай линей электр занжири параллел уланган ва юкламага уланган битта ток манбаси ва битта резисторли занжирга эквивалентдир.

Нортон теоремаси

Мисол. Ток Iиск ни аниқлаш керак.

Нортон теоремаси

Тевенин теоремаси сингари R ни фикран олиб ташлаймиз. Аммо энди биз А ва В нуқталарини қисқа туташтирамиз (улар орасидаги қаршилик нолга тенг бўлиши учун) (9 расм). In токини топамиз. Ундан аввал биз Ie токни топамиз. Қаршиликлар R2 ва R3 параллел уланган. Аввал уларни умумий қаршилигини аниқлаймиз (расм 9.2). Сўнг Ом қонуни бўйича Ie токни топамиз (расм 9.3). Кейин In токни аниқлаймиз (расм 9.4).

Нортон теоремаси

Энди А ва В нуқталари орасидаги қисқа туташиш симини, ҳамда ЭЮК манбаси Е ни олиб ташлаймиз, уни ўрнига туташиш симини (перемычка) қўямиз. Rвн ички қаршилигини қолдирамиз (расм 10.1). Шунга ўхшаш амални Тевенин теоремасини кўриб чиқганда ўтказганмиз. А ва В нуқталари орасидаги қаршиликни топамиз. Rвн+R1 ва R2 бизда параллел уланган. Уларни умумий қаршилигини топамиз (расм 10.2). Rn қаршилигини аниқлаш формуласи 10.3 расмда кўрсатилган.