5-mavzu: tavakkalchilik qiymati (var) metodologiyaSI

1- REJA. VALUE AT RISK HAQIDA TUShUNChA.
VaR Tavakkalchilik menejmentida tavakkalchilikni qabul qiluvchilar faoliyati natijasini baholashda va moliya bozorlarini tartibga solish talablarini ishlab chiqishda qo'llaniladi. VaR har qanday kompaniyaning faoliyatida qo'llanish imkoniyatiga egaligiga qaramasdan, u asosan tijorat va investitsiya banklari tomonidan, muayyan davrda moliya bozorida savdo qilinadigan investitsiya portfelidagi yo'qotishlar ehtimolini hisoblashda qo'llaniladi. VaR moliyaviy tahlilchilar bozor tavakkalchilikini baholashda qo'llaydigan standart o'lchovga aylangan
. VaR ning uchta muhim elementlari :
yo'qotishning maxsus darajasi,
tavakkalchilikbaholanadigan davr
ehtimollik intervali.
VaR individual aktivlar uchun ham moliyaviy aktivlar portfeli uchun ha butun bi r firma uchun ham ixtisoslashtirilishi mumkin.VaR SMA va EWMA modellaridan foydalangan holda 3 ta rivojlangan mamlakatlar( AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya) va 4 ta rivojlanayotgan mamlakatlar (Serbiya, Sloveniya, Xorvatiya va Makedoniya) ko'rsatkichlari asosida hisoblangan.Nihoyat, ushbu tadqiqotning maqsadi VaR ni hisoblash metodlarining izchilliginiva aniqligini ko'rsatish bo'lgani uchun, Binar yo'qotish funktsiyasi qo'llangan.
VaR ning statistik ta'rifi -, u har kun, har hafta yoki har oyda eng yuqori darajadagi yo'qotishni hisoblab beradi. VaR – bozor tavakkalchiliki jihatidan moliyaviy aktivlarning yoki portfelning statistik yig'indisidir. Ko'zlangan sharoitda VaR muayyan darajadagi maksimum yo'qotishlarni o'lchaydi. Firmalar ko'plab tavakkalchiliklarning har xil turlari shu jumladan, bozor tavakkalchiliklari, kredit tavakkalchiliklari, likvidlilik tavakkalchiliklari, operatsion tavakkalchiliklar va huquqiy tavakkalchiliklar bilan yuzlashadi
Linsmeir va Pearson VaR uchun quyidagi ta'rifni berishadi: “Ehtimollikni x foiz va davr t kun deb olsak, kompaniyaning VaR i t kun mobaynidagi yo'qotishning x foiz ehtimolligiga aytiladi.”
Bozor tavakkalchiliklari 4 klassga: foiz tavakkalchiliklari, aktsiya qiymati tavakkalchiliklari, kurslarni ayirboshlash tavakkalchiliklari va tovar qiymati tavakkalchiliklariga bo'linadi.
VaR orqali ifodalanadigan asosiy fikr shuki, u portfel tavakkalchilikini oddiy miqdoriy jihatdan baholab beradi. VaR ikki muhim va ajoyib xarakteristikani ifodalaydi. Birinchidan u, turli pozitsiyalar va instrument turlari uchun tavakkalchilikni izchil umumiy baholab beradi. Ikkinchidan, u har xil tavakkalchilik faktorlari orasidagi korrelyatsion hisobni o'z ichiga oladi
Tasavvur qilaylik, aktivlar daromadliligi o'rtacha taqsimlangan bo'lsin, unda VaRning grafigi 1-chizmadagidek tasvirlanishi mumkin