5 Mavzu: Me`yorida rivojlanayotgan bolalarning go‘daklik yoshida nutqiy, psixik va jismoniy rivojlanish qonuniyatlari Reja

Nutq  malakalarining  rivojlanishi 

1-oylik  davri  1-ovozli  reaksiya  –  yig‗i  va  chinqirish    chaqaloqlarda  

tug‗ilgandan    paydo    bo‗ladi.  Albatta,  bu  xali  nutq  emas,  yani  turli  tovushlarni 

chiqarish  bilan  chaqaloq    o‗zining  tili,  lablari  va  ovoz  boylamlarini  mashq 

qildiradi.  Gapirish  vaqti  kelganda  (miya  rivojlanganda,  koordinatsiyasi 

yaxshilanganda) butun nutq  apparati ishga tayyor bo‗ladi. Shu bilan birgalikda, u 

inson  nutqini  eshitish  va    tushunishni  o‗rganib  borar  ekan.  Chaqaloqlar  nafaqat 

tovushlarni  eshitibgina  qolmasdan,  balki  butun  tovushlar    ichidan    inson  ovozini 

ajratib oladi, bu esa nutq rivojlanshining ilk belgilaridir.  

2  oylikka  yaqinlashgach  chaqaloq  gugulashni  boshlaydi.  Chaqaloq  ilk 

tovushlarni  talaffuz  etishni  boshlaydi:  g-k,  k-x.  Sog‗lom  chaqaloq  gugulash 

davrida ko‗p tovushlarni talaffuz qilishi kerak. Masalan: a-a-a, a-gu, bu, bum, ma, 

am,  bf.  Agar  chaqaloqda  tinch  holat  kuzatilsa,  u  holda  chaqaloqda  birinchi 

tovushlarning  chiqishi  sekinlashadi va  nutqning  rivojlanishi kechikadi.  Bu davrda 

chaqaloq  ovozli  o‗yinchoqlardan  zavqlanadi.  Ba‘zan  chaqaloqlar  o‗zlarining 

nutqlarini  musiqaga  mos  ravishda  balanda,  past  qilib  o‗zgartirishlari  mumkin. 

Nutqdagi  har  bir  unli  va  undosh  tovushlarni  seza  olish  bola  uchun  alohida 

ahamiyatga egadir.