5-mavzu. Kelib chiqishi mikrobli xavflar Mavzu rejasi

7. Mikroskopik zamburug‘lar keltirib chiqaradigan mikotoksikozlar


Alternaria jinsiga mansub mikroskopik zamburug‘lar tomonidan produtsiyalanadigan mikotoksinlar tadqiqotchilar diqqatini o‘ziga tortmoqda. Alternaria toksigen shtammlari va ular produtsiyalaydigan mikotoksinlar asosan donli ekinlarda, paxta chigitida, tsitruslilarda, olmalarda, tomatlarda va ularni qayta ishlash maxsulotlarida aniqlangan.
Kimyoviy strukturasi bo‘yicha Alternaria mikotoksinlari ikki asosiy guruxlarga bo‘linadi:
- ksanton xosilalari-alьternarnol, alьternarnolni metil efiri, alьtenuizol, alьtenuyen va b.;
- antraxinonli pigmentlar- tenuazon kislotasi, alьtenin, alьternarn kislotasi va b.
Birinchi gurux mikotoksinlarini produtsiyenti Alternaria alternata, ikkinchi guruxniki esa Alternaria solani, A.kikuchiaha A.zinniae xisoblanadi. Bundan tashqari Alternaria alternata va A.malt kulturalaridan strukturasi aniqlanmagan ikkita metabolitlar - I va II alьtertoksinlar ajratib olingan.
Alternaria toksinlari ichida eng yuqori toksiklikka ega bo‘lganlari alьternarnol, alьternarnolni metil efiri va tenuazon kislotasi xisoblanadi.
Ko‘pgina tadqiqotchilar Alternaria mikotoksinlari onyalai kabi gematologik kasallikni keltirib chiqaradi xisoblashadi. Bu kasallik Afrika axolisi o‘rtasida keng tarqalgan bo‘lib kasallik belgilari jigar va taloqning nekrozi bilan kechadigan ular strukturasini buzilishi, skelet muskullari, teri osti yog‘ kletchatkasi, yurak mushaklari va ichakda qon quyilishi xisoblanadi. Aytish joizki, kasallarni oziqaviy ratsioniga tenuazon kislotasiga ega bo‘lgan tariq va jo‘xori kirgan.