5-мавзу. Бошқарув мақсади ва функциялари

2.2. Бошқариш функциялари

Дастлаб "функция" ва "вазифа" ибораларининг луғавий маъноси тўғрисида икки оғиз сўз.

"Функция" - бу лотинча сўз бўлиб, бирор кимса ёки нарсанинг иш, фаолият доираси, вазифаси деган маъноларни билдиради.¹
"Вазифа" - бу амалга оширилиши, ҳал қилинипш лозим бўлган масала, эрипшлиши лозим бўлган, кўзда тутилган мақсад. Ёки бирор-бир топшириқ, хизмат, юмуш, хизмат лавозими, мансаб, амал² демакдир.
"Функция" тушунчаси "вазифа" тушунчасига нисбатан торроқ маънога эга. Зеро, функция фақат ўз фаолият доирасидаги вазифаларни ўз ичига олади. Масалан, маркетологнинг ишини бажариш корхона муҳандисининг функциясига кирмайди, чунки у шу бевосита маркетолог фаолияти доирасвдаги юмушдир. "Вазифа" эса ўз фаолият доирасидан ташқарида ҳам бўлиши мумкин.
Бошқариш функцияси деганда у ёкн бу объектнн бошқаршига оид аниқ вазифаларнн ҳал этишга қаратилган бир турдаги ишлар мажмуи тушунилади.
Демак, бошқарув муайян функциялар орқали.амадга оширилади. Функцияларни аниқлаш, уларнинг моҳиятини очиш ва ўрганиш бошқарув жараёнини тўғри ташкил қилишнинг муҳим шартидир.
Бошқарув функцияларининг мазмуни у ёки бу фаодиятни таш-кил қилишдан келиб чиқади. Масалан, ишлаб чиқаришнинг даст-лабки босқичида:

• 
  лойиҳалаш;
  
• 
  конструкторлик;
  
• 
  режалаштириш каби ишларни бажариш билан ботиқ функция-лар пайдо бўлади. Кейинги функциялар ишлаб чиқаришни тай-ёрлаш, яъни,
  
• 
  мафулот тайёрлаш технологиясши ишлаб чициш;
  
• 
  меҳнат нормалари, материаллари сарфини белгилаш;
  
• 
  асбоб-ускуналарни тайёрлаш каби ишларни бажариш билан ботиқ функциялар пайдо бўлади.
  

Ишлаб чиқариш жараёнини бошлаш ва уни узлуксиз давом эт-тириш учун:

• 
  ишлаб чиқариш воситалари, техника;
  
• 
  хом ашё;
  
• 
  энергия;
  
• 
  таранспорт каби моддий таъмшот воситалари зарур. Шундан кейин:
  
• 
  кадрларни танлаш, уларни жой-жойига қўйиш;
  
• 
  мехнатни ташкил қилши;
  
• 
  ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатши каби бир қатор ташки-лий функциялар келиб чиқади.
  

Кўриниб турибдики, бошқарув мазмуни жараён сифатида унинг функцияларида намоён бўлаяпти. Зеро:
Функциялар фаолют турларинн, субъектнинг бошқаржш объектига аниқ таъснр қилшп йўналншларини акс этгиради.
Бошқарув функцияларидан ташқарида бошқарув жараёнининг ўзи ҳам бўлиши мумкин эмас. Функциялар таркибини, уларнинг кўламини ва мазмунини аниқлаш бошқарувчи ходимлар сонини белгилаш, бошқарув аппаратанинг ташкилий таркибини лойиҳа-лаш учун муҳим асос бўлиб ҳисобланади.