5-Mavzu: Beda o’simligi kasalliklari Reja

Loviyaning antraknoz kasalligi
Colletotrichum Lindemuthianum Br.et.cav.
Bu kasallik asosan Yevropada, Sibir va Uzoq SHarqda kuchli tarqalgan bo’lib, loviyaning asosiy kasalligi bo’lib hisoblanadi.
Antraknoz bilan loviya unib chiqish va yosh maysalik davrida kasallansa nobud bo’ladi, mahsulotning sifati buziladi, urug’lik sifati yomonlashadi, o’simlikning yer ustki qismi hajmi (massasi) kamayadi, natijada hosildorlik keskin pasayadi.
Kasallik alomatlari o’simlikning hamma yer ustki qismida va hamma rivojlanish davrlarida asosan dukkaklar tugish davrida yaqqol ko’rinadi.
Maysada antraknoz urug’ palla bargida urug’ nishida qizg’ish-jigar rangli kontsentrik dog’ hosil qiladi. Nam havolarda bu dog’larda pushti tusli yostiqchalar hosil bo’ladi, to’qima chiriydi, o’simlik nobud bo’ladi.
Katta o’simliklarda antraknoz bargda, barg bandida, poyada ko’rinadi. O’simlikning bu qismlarida tartibsiz joylashgan qo’ng’ir hatto qora tusli dog’ hosil qiladi, bulardan keyin ko’rinadigan yoriqlar paydo bo’ladi, natijada nam havoda, suvli qismi chiriydi, poya, barg bandi sinadi.
Dukkaklarida, avvalo mayda, keyinchalik kattalashib boruvchi dog’ hosil qiladi, ular ko’pincha yumaloq shaklda bo’ladi, ular och-qo’ng’ir yoki qizil tusli halqa bilan halqalangan (chegaralangan) dir.
Ko’pincha dog’lar bir-biri bilan qo’shilib ketadi va yaraga aylanadi. Bularning uzunligi 1 sm ga yetadi natijada urug’ ham kasallanadi, kasallangan don qotib tirishib qoladi, qorayib, unib chiqish qobiliyatini yo’qotadi. Antraknozni - Melanconiales tartibiga kiruvchi zamburug’ qo’zg’atadi. Uning mitseliysi rangsiz, loja ko’rinishdagi konidiya davrini hosil qiladi. Konidiya bandi rangsiz tsilindr shaklida bo’lib shoxlanmagan.
Konidiyalari cho’zinchoq - tsilindr ko’rinishda bo’lib ikkala tomoni o’ralgan to’g’ri yoki egilgan, ayrim paytda o’rtasi qisiq. Konidiya bandlar orasida to’g’ri yoki egilgan kilga joylashgan 1-4 bo’lakli.
Zamburug’ o’suv davrida konidiyasporalar yordamida tarqalib bir tomchi namlikda 10-29 °S daraja haroratda unib chiqadi, Eng qulay harorat 15-20 °S daraja bo’lib hisoblanadi. Havo namligi 60 % dan ko’p va harorat 15-19 °S daraja bo’lsa zamburug’ yaxshi rivojlanadi.
Infektsiya mitseliy holida urug’da va o’simlik qoldig’ida saqlanadi, bular infektsiyani tarqatuvchi asosiy manba bo’lib hisoblanadi.
Qarshi kurash choralari:
1. Faqat sog’lom o’simliklardan urug’lik tayyorlash;
2. Urug’larni yaxshi tozalab dorilash;
Z.O’suv davrida kasallikka qarshi 80 % tsineb 2-2,4 kg/ga sus-penziyasini ishlatish, yoki 90 % misning xlorli oksidini 1,8-2 kg/ga yoki 1 % bordo suyuqligi 400-800 l/ga ishlatish tavsiya etiladi;
4. Almashlab ekish;
5.Kuzgi shudgor;
6. O’simlik koldiklarini yo’kotish.