5-ma’ruza. Favqulodda vaziyatlar turlari va xususiyatlari

Terini zaharlovchi xususiyatli qurollar guruhiga kiruvchi moddalar par va aerozol holda ishlatilib, ular asosan teri va nafas yo‘llari orqali ta’sir etadi.
Iprit-rangsiz, moysimon suyuqlik bo‘lib, organik erituvchilarda yaxshi, ammo suvda yomon eriydi. Iprit har xil g‘ovak materiallarga, lak, moy qoplamalariga rezina mahsulotlariga yaxshi yutilib, ulardan chiqib ketishi juda qiyin. Ipritning zichligi 1.3, qaynash harorati 217^oC ga teng. Iprit bilan zaharlangan uchastkalardan uning uchishi sekinlik bilan boradi. Shu sababdan u turg‘un zaharli modda hisoblanadi: ya’ni yozda 7-14 kungacha, qishda bir oy va undan yuqori muddatlarda saqlanib turadi. Uning kuchli ta’siri tomchi holda kuzatiladi. Iprit - teri, ko‘z, nafas organlari hamda oshqozon-ichak yo‘llarini zaharlaydi. Uning o‘rtacha o‘ldirish dozasi nafas yo‘li orqali ta’sir etganda -1,3 mg/l, teri orqali ta’sir etganda - 5 mg/l ga teng.
Iprit ta’sirining belgilari: ikki-olti soat ichida terilar qizaradi, 24 soatdan keyin pufakchalar hosil bo‘ladi, 2-3 sutkadan keyin esa ular yoriladi. Ipritning antidoti yo‘q.
Umumiy zaharlovchi zaharli moddalar. Bu guruh moddalari nafas organlarini ishdan chiqaradi. Odam organizmidagi to‘qimalarni oksidlanish jarayonlarini to‘xtatib qo‘yadi.
Sinil kislotasi - rangsiz suyuqlik bo‘lib, achchiq bodom hidiga ega. Uning zichligi 0.7, qaynash harorati 26⁰C, muzlash harorati esa -14⁰C. Sinil kislotani zaharli darajasi asabni falajlovchi moddalardan kuchsiz hisoblanadi. Uning o‘rtacha o‘ldirish dozasi 1 daqiqada 2 mg/l. Zaharlash belgilari: og‘izda metall mazasini hosil bo‘lishi, tinka qurishi, bosh og‘rig‘i, organizm a’zolarining harakatini yo‘qolishi. Sinil kislotasini antidoti amilnitrit va propil nitrit hisoblanadi.
Xlortsian - o‘ziga xos hidli rangsiz suyuqlik bo‘lib qaynash harorati 12.6⁰C, muzlash harorati -6.5⁰C, zichligi 1.22. Uning kuchli ta’siri par holdagisi.
Bo‘g‘uvchi zaharli moddalar. Bu birikmalar nafas organlarini izdan chiqarib, o‘pkani zararlaydi.
Fosgen - havodan 3,5 marta og‘ir bo‘lgan gazsimon modda. U asosan o‘pka to‘qimalarini ishdan chiqaradi. Uning o‘rtacha o‘ldirish dozasi 1 daqiqada 3.2 mg/l. Zaharlash belgilari: ko‘zdan yosh oqizadi, bosh aylanadi, holsizlanish kuzatiladi. Fosgenni antidoti yo‘q.