5-laboratoriya ishi. Shovqin va kо‘rsatkichlarini aniqlash Ishdan maqsad

3-rasm. Tovushning tebranish sifatida pol orqali о‘tishi.
xonaning о‘rtacha shovqin yutish koyeffitsiyenti, u oc₂= A₂/S_n ga teng bо‘ladi. Agar shovqin tovush yutuvchi plafonlar hisobiga kamaytirilgan bо‘lsa,
AA = Ash-ngh bilan topiladi,
bunda, Ash — har bitta shovqin yutishning ekvivalent yuzasi; n_si, — shovqin yutkichlar soni.
Shovqinni tarqalish yо‘lida kamaytirish. Bu usuldan yuqoridagi usullar yetarli natija bermagan holda foydalaniladi.
Shovqin chiqaruvchi mashina о‘rnatilgan xonadan sokin xonaga shovqin asosan, о‘rtasiga qо‘yilgan tо‘siq orqali yoki tо‘siqlarda bо‘lgan tirqishlar orqali va tebranish sifatida pol orqali о‘tishi mumkin (2-rasm).
Shovqinni kamaytirishning asosiy vositasi, tovush yо‘Iida tо‘siqlar barpo qilishdir. Bu tо‘siqlar devor, tо‘siq, qopqoq, kabina va boshqalar bо‘lishi mumkin. Bunda asosan shovqin tarqalish yо‘Iida tо‘siqqa urilib qaytish xususiyatidan foydalaniladi. Tо‘siq orqali о‘tib ketayotgan shovqin, qaytayotgan shovqinga nisbatan vkam miqdorni tashkil etadi.
Tebranish va undan himoyalanish usullari
Tebranish va chayqalish deb asbob-uskunalar, mashinalar, kuvurlarning yoki jamiki qattiq materiallarning titrashiga aytiladi. Bu xodisa asbob-uskunalar notekis о‘rnatilganda vujudga keladi.
Inson qulog‘i 16 gersdan 20000 gersgacha chastotaga ega bо‘lgan havo muxdgining tebranishini qabull qila oladi. V (Gers 1 sekunddagi tebranishlar chastotasidir.)
Tebranish shovqinga nisbatan markaziy asab tizimiga kuchliroq ta’sir о‘tkazib, yuraq qon-tomir tizimiga va shuningdek tananing muvozanat a’zolariga sal’biy ta’sirini kо‘rsatib, kasb kasalligi bо‘lgan tebranish yoki titrash kasalligini vujudga keltiradi. Bu kasallikning belgilari quyidagicha: odamning tez charchab qolishi, boshi aylanishi va og‘rishi, kо‘z nurining kamayishi, kon bosimining kutarilishi, tana va ba’zi a’zolarning titrashi, kо‘l bо‘g‘imidagi о‘zgarishlar.
Ish joyidagi tebranishlar aylanma xarakat qiluvchi asbob-uskunalar, ish kurollari notekis xarakatda bо‘lgan taadirda vujudga kelib, inson tanasining ayrim a’zolariga, masalan kо‘liga ta’sir etishi mumkin.
Umumiy tebranish esa asbob-uskunalarning ishlashi natijasida vujudga kelgan titrash pol, о‘tirgichlar orqali insonning butun tanasiga beriladi. 6-9gs chastotaga ega bо‘lgan umumiy tebranish ancha xavfli xisoblanadi. Sababi inson ichki organizmi chastotasi ham yuqorida kо‘rsatilgan chastotaga tengdir.
Tebranishlar quyidagi parametrlar bilan xarakterlanadi: tebranish tezligi V (m/s), tebranish amplitudasining quloch kengligi A(m), tebranish chastotasi (Gs) tebranish tezlanishi (m/ s²).
Xudi shovqin kabi tebranishning ham inson qabo’l qila oladigan chastota spektlari mavjud bо‘lib, ular quyidagicha aniqlanadi.
1,2,4,8,16,32,63,125,250,500,1000,2000 gs.
Tebranishning tezlik darajasi-bu tebranish boshlanishi davridagi tezlikni, yeng yuqori tezligiga bо‘lgan nisbat logarifmi Bilan xarakterlanadi.