5 – ma’ruza mavzxu : Bosim o‘lchash asboblari

5 – MA’RUZA
MAVZXU : Bosim o‘lchash asboblari
Reja :

1. 
   Suyuqlik bosim ulchov asboblari
   
2. 
   Mexanik bosim ulchov asboblari
   
3. 
   Paskal qonuni.Gidrostatik mashinalar
   
4. 
   Tekis sirtga ta’sir kiluvchi bosim
   
5. 
   Gidrostatik gayritabbiylik
   
6. 
   Suyuqlikning kiya sirtga bosimi
   
7. 
   Bosim markazini topish
   
8. 
   Egri sirtlarga ta’sir qiluvchi bosim
   
9. 
   Arximed qonuni. Jismining suzishi
   

Suyuqlikli bosim o‘lchovchi asboblari:
a) pezometrlar – idishdagi bosim unga ulangan shisha naychada tekshiralayotgan suyuqlikning kutarilishiga qarab aniqlanadi;
b) suyuqlik U - simon manometrlari – tekshiralayotgan suyuqlik bilan emas, simob ustuni bilan bosim o‘lchanadi;

4-rasm. Suyuqliqli manometrlar.

v) differinsial manometrlar – ikki idishdagi bosimlar farqini o‘lchash uchun ishlatiladi;
g) mikromanometrlar – juda kichik bosimlarni o‘lchash uchun mikro manometrlar ishlatiladi. Mikro monometrda satxini sezilarli bu lishi uchun suyuqlik tuldirilgan idishga naycha qiya burchak ostija ulangan: P=h bo‘lgan uchun R=lsin
d) vakuummetrlar – atmosfera bosimidan kam bosimlar o‘lchanadi.

2. 
   Mexanik bosim o‘lchovchi asboblar. Katta bosimlarni o‘lchash uchun ishlatiladi va buning uchun turli mexanik sistemalardan foydalanadi:
   

a) prujinali manomet
b) membronali manometrlar.
Paskal qonuni. Gidrostatik mashinalar

YOpiq idishdagi suyuqlikka tashkaridan berilgan bosim suyuqlikning xamma nuqtalariga bir xil miqdorda (o‘zgarishsiz) tarqaladi. Gidrostatik mashinalar yuqoridagi Paskal qonuni bo‘yicha ishlaydi. Bu gidrostatik mashinalarga gidropress, domkratlar gidrokutargichlar, gidroakkumulyatorlar, xajmiy gidroyuritmalar va xokazolar

5-rasm. Gidravlik pres