5 – ma’ruza mavzxu : Bosim o‘lchash asboblari

Tekis sirtga ta’sir qiluvichi bosim

a) Gidrostatik gayritabiiylik (paradoks)

Gidrostatikaning asosiy tenglamasiga asosan

R=R₀+h
Idish turbiga ta’sir qilayotgan bosim kuchi R=hS
Barcha idishlarda suyuqlik turbiga bo‘lgan bosim kuchi idishning shakli va bosim xosil qilgan suyuqlikning miqdordan katoiy nazar teng bo‘ladi.
b) Suyuqlikning qiya sirtga bosimi

6-rasm. Suyuqlikning qiya sirtga tasiri

Gidrostatikaning asosiy tenglamasidan differensial formulasi

dR=(h+R₀)dS



h=Ysin

agar h=ysin

ekanligini xisobga olsak:
R_s=sin udS+ r₀ dS
bu erda udS - sirtning Ox o‘qiga nisbatan statik momenti.
udS=Su_o.m
U_omsind=h_om
Demak R_s=S(h_o.m+r₀)
Agar to‘liq bosim kuchini atmosfera bosimi va chegirma bosimdan iborat desak R_s=R_u+R_a, R_u=γh_omS, P_a=P₀S


v) Bosim markazini topish

7-rasm. Bosim epyurasi
CHegirma bosim teng ta’sir etuvchisining quyilish nuqtasi bosim markazi deyiladi (plakatdan ko‘rsatiladi). Bosim markazining koordinatasi U_b.m deb sirga ta’sir qilayotgan momentni aniqlaymiz.
Ru_s= dRy= hdS  u
Rasmdan
h_o.m=u_o.msin, h=y  sin


S  u_o.mu_b.m u²dS=I_x
bu erda I_x = u²dS - qurilayotgan sirtning Ox ukka nisbatan inersiya momenti. U xolda bosim markazini topamiz:
u_b.m

Inersiya momentini quyidagicha ifodalash mumkin:

I_x=I_o.m+Su²_o.m

bu erda 1_o.m - qurilayotgan yuzaning uning oxirlik markazidan o‘tuvchi o‘qqa nisbatan inersiya momenti.

8-rasm. Bosim kuchini teng tahsirini topish