40-маъруза Ўзгармас ток генераторлари тавсифлари

Юкланиш тавсифси. Якорь токи I_а const (I_a 0) ва якорнинг айланиш частотаси n  n_N const бўлганда U_a f (I_qoz) боғлиқликни ифодаловчи эгри чизиқ юкланиш тавсифси дейилади. Юкланиш тавсифининг амалий аҳамияти шундаки, у якорь реакциясининг магнитсизловчи таъсирини миқдорий жиҳатдан аниқлашга ҳамда унинг машина магнит занжири тўйинишини текширишга имкон беради. Агар битта юкланиш тавсифси олинадиган бўлса, кўпинча якорь токи I_а  I_N бўлган қиймат учун олинади.
Юкланиш ва ЮСИТларини солиштириш ва улар ёрдамида характеристик учбурчак қуриш учун юкланиш тавсифсини ЮСИТнинг камаювчи шохобчаси (30.1,b-расмда, 1) билан битта графикда қуриш қулай бўлади.
Юкланиш тавсифси (2-эгри чизиқ) қуйидаги сабабларга кўра ЮСИТ га нисбатан пастда жойлашади: 1) якорь занжиридаги қаршиликларда кучланиш пасайиши; 2) якорь реакциясининг магнитсизловчи таъсири (бунинг натижасида машинанинг асосий магнит оқими ва ЭЮК камаяди).
А гарда юксиз ишлаш режимда қўзғатиш токининг биронта I_qoz.2 қийматида

*

*
«D» нуқта билан аниқланадиган (30.1,b-расм) кучланишга эга бўлсак, юклама билан ишлаганда эса (I_qoz.2 нинг ўша қийматида) генераторнинг чиқиш клеммаларидаги кучланиши камаяди (30.1,b-расмда «С» нуқта), яъни «DС» кесма билан ифодаланадиган кучланиш пасайишига эга бўламиз. Бу кесманинг «ВС» қисми якорь занжири ва чўткалардаги кучланиш пасайишини, “DВ” кесма эса якорь реакциясининг магнитсизловчи таъсири туфайли кучланиш пасаювини ифодалайди. Якорь токи I_a  const бўлса, СВ кучланиш пасаюви ҳам ўзгармас бўлади. Якорь реакциясининг магнитсизловчи таъсири эса I_qoz нинг ошиши билан ўзгарувчан бўлади, чунки бу ҳолда магнит занжирининг тўйиниш даражаси ўзгаради.
ЭЮК Е нинг бир хил қийматини олиш учун юксиз ишлаш режимда I_qoz.1 қўзғатиш токи талаб қилинса, юклама билан ишлаганда эса, қиймати I_qoz.2  I_qoz.1 бўлган қўзғатиш токи керак бўлади. Бу токларнинг фарқи якорь чулғамидаги ЭЮК Е_а ни «DВ» қийматга камайтирувчи якорь реакциясининг магнитсизловчи таъсирини компенсациялашга сарфланади.
ЮСИТ ва характеристик учбурчак ёрдамида электромагнит қўзғатишли ЎТ генераторларининг нормал иш жараёнидаги ташқи ва ростлаш характеристикаларини график усулда аниқлаш мумкин. 30.3-расмдаги ҳосил бўлган «АВС» учбурчакни характеристик (ёки реактив) учбурчак дейилади.