4-tema. Ekskursiya xizmetin tayarlaw procesi

4. 5 «Gid portfeli»n jiynaw

«Gid portfeli» dep, ekskursiyani ótkeriw processinde paydalanatuǵın kórgezbeli qurallar kompleksine aytıladı. Bul kórgezbeli qurallar ádetde bir papka yamasa portfelda jaylastırıladı. «Gid portfeli»dıń wazıypası ob'ektlerdi kórsetiw qatarındaǵı «bo'shliq»larni toltırıw bolıp tabıladı. Eksursiya xızmetinde temanı jaqtılandıriw ushın zárúr bolǵan ob'ektlerdiń hámmesi da túp jaǵdayında saqlanmagan bolıwı múmkin. Mısalı, jıllar tásirinde buzılǵan tariyxıy bınanı ekskursantlar kóre almasligi múmkin yamasa usı ob'ekttiń aldınǵı jaǵdayı tuwrısında ekskursantlarga oyda sawlelendiriw oyatıw kerek bolıp tabıladı. Sol maqsette ob'ekttiń aldınǵı jaǵdayı haqqında oyda sawlelendiriw oyatıw ushın fotosuratlarni yamasa kerisinshe, ob'ekttiń keleshektegi kórinisin oyda sawlelendiriw ushın onıń proektin kórsetiw múmkin.

«XIX ásir mádeniyatı namoyondalari» atlı ekskursiyada Xiva xoni, shayır Muhammad Raximxon Feruz suwretin kórsetip temanı jáne de bayıtıw múmkin. Ekskursiya xızmetinde túp hújjetler, qo'lyozmalar, kórkem ádebiyatqa baylanıslı dóretpelerdiń nusqası gid hikoyasini isenimli etiwge járdem beredi. Kórgezbeli qurallardıń taǵı bir za’ru’rli wazıypası ob'ekt haqqında tamashalıq oyda sawlelendiriw oyatıwında bolıp tabıladı. «Gid portfeli»de fotosuratlar, geografiyalıq kartalar, kesteler, súwretler, ónim úlgileri hám basqalar kiritiledi. Bunday «portfel»lar ádetde hár bir tema ushın bólek taxlanadi. Olar mudami gidtiń qol astında bolıp, ótken zaman hám keleshekke bolatuǵın «sayahat»ti qızıqlı hám paydalı ótkeriwge járdem beredi.

«Portfel»dıń kórgezbeli quralları ekskursiya temasınan kelip shıǵıp, paydalanıwǵa qolay bolıwı, lekin san tárepten kóp bolmaytuǵını kerek. Keri jaǵdayda olar ekskursantlarni tiykarǵı ob'ektlerden shalǵıtib, itibarın susaytiradi.

Kórgezbeli qurallardı tańlap alıwda tómendegi kriteryalar inabatqa alınadı :

- olardan paydalanıwdıń zárúriyatı hám maqsetliligi;

- ilimiy áhmiyeti, yaǵnıy qanshellilik usı kórgezbeli qural ekskursiya xızmetin bayıtıwı, kórsetiw hám gúrrińdi kórgezbeli hám túsinikli etiwi múmkin;

- jozibadorligi;

- aniqligi;

- saqlanganlik jaǵdayı.

Fotosuretler, karta sxemalar, reproduksiyalar 18 x24 sm ólshemli karton tıyanaqlı, anıq hám tınıq bolıwı, avtobusda kórsetiwge mólsherlengeni bolsa 24 x30 smga úlkenlashtirilishi zárúr. Dóretiwshilik gruppa jańa ekskursiya temasın tayarlawda tóplanǵan kórgezbeli qurallardan temanı jaqtılandıriwge gidga járdem beretuǵın eń ayqınların tańlaydı hám marshrutda olardı kórsetiw metodikasini tekserip aladılar. Keyin «portfel»dagi qurallardı qóllaw boyınsha usınıslardı stilistik islenbege kirgiziwedi.

«Portfel»degi hár bir kórgezbeli quralǵa esletpe qaǵazı birkitiladi hám dizimine anıqlıq kiritiledi. Muzeyler, kórgezbeler, arxivlar «portfel» quralların tańlawǵa úlken járdem etedi.