4-mavzu. Tadqiqot jarayoni bosqichlari reja: Tadqiqotlarni loyihalashtirish bosqichi Tadqiqotning texnologik fazasi


-rasm. Nazariya mantiqiy tuzilmasining qurilmasi



Download 0,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/30
Sana27.01.2023
Hajmi0,81 Mb.
#903517
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   30
Bog'liq
4 мавзу Тадқиқот жараёни босиқчлари

 
.5-rasm. Nazariya mantiqiy tuzilmasining qurilmasi 
Nazariyaning strukturaviy elementlarini sanab o‘tamiz, chunki bu 
tadqiqotchilar uchun foydali bo‘lishi mumkin: algoritm, apparat (didaktik, 
tushunchaviy apparatlar va xokazolar); sinflanishlar; me’zonlar; metodikalar; 
metodlar; mexanizmlar (mexanizmlar sinflari); modellar (bazisli, prognostik, grifli, 
ochiq, yopiq, dinamik, modellar komplekslari va xokazo); yo‘nalishlar; asoslashlar; 
asoslar; paradigmalar; parametrlar; davrlashtirishlar; yondashuvlar; tushunchalar 
(rivojlanuvchi tushunchalar, tushunchalar tizimi va xokazo); uslublar; prinsiplar; 
dasturlar; protseduralar; yechimlar; tizimlar (ierarxik tizimlar, bosh tizimlar va 
xokazolar); mazmun; usullar; vositalar; sxemalar; strukturalar; strategiyalar; fazalar; 


39 
moxiyatlar; taksonomiyalar; tendensiyalar; texnologiyalar; tipologiyalar; talablar; 
shartlar; omillar (tizim xosil qiluvchi omillar va xokazolar); shakllar (shakllarning 
majmui va xokazo); funksiyalar; tavsifnomalar (moxiyat tavsifnomalari va xokazo); 
maqsadlar (maqsadlar majmui, maqsadlar ierarxiyasi); bosqichlar va xokazo. 
Kuchli versiyadagi fanlar tarmoqlarida bu ro‘yxatga yana teoremalar, 
lemmalar, da’volar qo‘shiladi. Markaziy tizim xosil qiluvchi element (bo‘g‘in) 
sifatida esa nazariya, konsepsiya, g‘oya, yagona tadqiqot yondashuvi, aksiomalar 
tizimi yoki aksiomatik talablar tizimi va xokazolar kelishi mumkin. Ilm-fanning 
ba’zi tarmoqlarida, masalan, ximiya, farmasevtika, mikrobiologiya va xokazolarda 
markaziy tizim xosil qiluvchi bo‘g‘in sifatida ko‘pincha tadqiqotchining ko‘p yillik 
mexnatlari mevasi bo‘lgan yangi ximiyaviy modda, yangi dori, yangi vaksina va 
xokazolarning olinish fakti namoyon bo‘lishi mumkin. Keyin esa ularni qo‘llash 
shartlari, prinsiplari va xokazolar ochib beriladi. 
Umuman olganda, asosli holda ta’kidlash mumkin-ki, nazariyalar 
(konsepsiyalar)ning umumiy mantiqiy strukturasi yagonadir. 
Empirik bosqich. Tajriba-eksperimental ish. Tadqiqotning o‘ziga xosligi 
shundan iborat-ki, 
tajriba-eksperimental ish
, ko‘pincha tadqiqotchi vaqt 
byudjetining katta qismini egallagani bilan, faqatgina u tomonidan avval qilingan, 
gipotezadan boshlangan, nazariy ishlanmalarni tasdiqlash yoki inkor qilish 
uchungina xizmat qiladi. 
Garchi bir qarashda tadqiqotning tajriba-eksperimental qismi tadqiqotchi 
tomonidan barcha nazariy ishlanmalar yakunlanib, aniqlanib va chiqarib bo‘lingach 
boshlangandek tuyulsada, baribir, qoidaga ko‘ra, tadqiqotchi tajriba-eksperimental 
ishga ancha oldin kirishadi. Chunki, tadqiqotchining gipotezaini tasdiqlaydigan yoki 
inkor qiladigan aynan kerakli tajriba ishlari va aynan o‘sha eksperimentlar 
tashkillashtirilib, o‘tkazilishidan avval tadqiqotchi tajriba-eksperimental ishni 
rejalashtirish va tashkillashtirishning, uning natijalarini taxlil qilish va 
umumlashtirishning dastlabki ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak. Bundan tashqari, 
ushbu dastlabki bosqich kerakli yondashuvlarni tanlash, kerakli vositalarni topish va 
boshqalar amalga oshirish imkonini beradi. 
Avval aytilganidek, har bir muayyan tadqiqotdagi tajriba-eksperimental ish 
o‘ta o‘ziga xosdir, chunki u to‘lig‘icha muayyan tadqiqotning mazmuni bilan 
belgilanadi va umumiy holda ta’riflanishi dargumondir. 

Download 0,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish