4-Мавзу. Ислом таълимоти асослари

Мўъжиза (араб. ақлни ожиз қолдирувчи ҳодиса) – пайғамбарларнинг, ҳақиқатан ҳам, Аллоҳ томонидан бандаларга юборилган элчилар эканига далил-ҳужжат сифатида юз берадиган ғайритабиий ҳодиса. Масалан, Мусо (а.с.) нинг ҳассаси таёқ сифатида қўй ҳайдашдан ташқари, керак пайтда бошқа шаклга кириб, дарёга кўприк бўлган ёки аждарга айланиб, пайғамбар подасига хизмат қилган. Қўллари қўйнига суқиб олингач, тунда йўлни ёритишдек ёғду сочган. Исо (а.с.) га оғир, бедаво касалликларни ҳам бир нафас билан тузатиш, мурдаларни тирилтира олиш каби мўъжизалар ато этилган. Муҳаммад (с.а.в.) эса бир неча ўнлаб мўъжизаларга эга бўлганлар. Уларнинг ичида энг улуғи – ўқиш, ёзишдан мутлақо хабари йўқ саводсиз (умумий) шахснинг Қуръони карим оятларини ёддан тиловат этиши ва уларнинг назм ва мазмун жиҳатидан башарият имконида йўқ олий даражада айтилган илоҳий ваҳий эканидир. Ғайритабиий ҳодисалар деганда, ҳавода бевосита учиш, сув бетида юриш, узоқ масофани бир лаҳзада босиб ўтиш, жонсиз нарсаларни гапиртириш, зарур ҳожатларнинг раво бўлиши, дуосининг ижобат этилиши каби ишлар назарда тутилади. Бу хилдаги ҳодисалар азиз-авлиёлардан содир бўлса, у каромат дейилади.

2. 
   Каромат (араб. – каромат, икром қилиниш, юқорилик, шараф) – ислом истилоҳига кўра, ақлни лол қолдирадиган ғайритабиий ҳодисалар. Шу ҳодисалар пайғамбарлардан намоён бўлса – мўъжиза, азиз-авлиёлардан содир бўлса – каромат дейилади. Ғайридин, куфр аҳлидан содир бўлса, сеҳр-жоду, кўзбахшилик (фокус) ёки истидрож (вақтинча омадли бўлиш) деб аталади. Масалан, Мусо пайғамбар қўлидаги ҳассасини тошга урганда ундан сув отилиб чиққани, ҳасса аждоҳога айланиб, сеҳргарлар ясаган илонларни ютиб юборгани мўъжизадир. Муҳаммад (с.а.в.)га берилган мўъжизаларнинг энг улуғи – Қуръони карим саналади. Кароматлар тасаввуф шайхлари, тариқат пешволари, азиз-авлиёларнинг узоқ масофани оз муддатда босиб ўтишлари, сув устида, ҳавода бемалол юра олишлари, ҳожатлари тезда раво бўлиши ва ҳоказолар билан изоҳланади. Каромат 2 хил: 1) аслий ва 2) касбий.
   

1.