4-мавзу: Қишлоқ хўжалиги трактори (2 соат)

Бошқариш механизми - тракторнинг юриш қисмига таъсир этиб, тракторнинг харакат йўналишини ўзгартириш, тухтатиш ва харакатсиз ушлаб туриш учун хизмат қилади. Бунга ғилдиракли тракторларда рул чамбараги, унг ва чап тормозлар, занжирли тракторларда планетар ёки фрикцион механизм, унг ва чап тормозлар киради.
Тракторнинг ишчи жиҳозлари - гидравлик осма тизим, тиркаш қурилмаси, қувват олиш вали киради.
Ёрдамчи жиҳозлари - ўриндиқ, ёритиш, огоҳлантириш, иситиш, ҳавони алмаштириш ва бошқа жиҳозлар киради.
Ғилдиракли тракторлар занжирли тракторларга нисбатан қуйидаги афзалликларга эга: енгил бошқарилади, харакатчан, транспорт ҳолатидаги тезлиги юқори (50 км/соатгача), универсал (барча ишларда қўллаш мумкин), юриш механизми содда ва хакозо. Аммо бу тракторларни камчилиги намлиги юқори бўлган ва ҳайдалган тупроқларда ишлатиш самарадорлиги паст, чунки унинг ғилдиракларини тупроқ билан илашиш юзаси кичик бўлганлиги сабабли шатаксираши (буксование) натижасида тортиш сифати кескин камаяди. Шу билан бирга тупроқни зичлаши занжирли тракторга нисбатан юқори эканлиги ҳисобланади.
Занжирли тракторларда юриш қисмини занжир кўринишида ясалганлиги туфайли унинг ер билан илашиш юзаси катта бўлиши ҳисобига тупроқни кам зичлайди, унинг тортиш сифати юқори бўлиб, улардан ҳайдалган майдонларда тупроқда ишлов беришда фойдаланиш юқори самара беради.


1.5. Тракторларнинг таснифланиши ва уларни қишлоқ хўжалигида
қўлланиши


Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришида қўлланиладиган тракторлар қуйидаги турларга бўлинади:
Тракторлар илгагидаги тортиш кучини миқдори бўйича : 2, 6, 9, 14, 20, 30, 40, 50, 60, 70 кН синфга бўлинади.
Белгиланган ишларни бажаришига қараб: умумий ишларни бажарадиган тракторлар (ер ҳайдаш, текислаш, экишдан олдин тупроққа ишлов бериш ва бошқа.); универсал - чопиқ тракторлари (экинлар қатор ораларига ишлов берадиган, юқларни ташийдиган); махсус тракторлар (боғ ва узумзорларда, ботқоқ, тоғ олди минтақаларда қўлланиладиган) турларга бўлинади.