4-Mavzu: Antik davr madaniyati (2 soat) Reja

GrigoriyXIII
-italiyalik vrach va matematik 
Luidji 
Lullio 
loyihasi bo‘yicha kalendar islohotini o‘tkazadi: 1) 1582 yil 4 
oktyabrdan keyingi kun 15 oktyabr deb olinadi va bahorgi teng kunlik 21- 
martga qaytariladi; 2) to‘rtga bo‘linadigan yillar YUliy kalendardagi kabi 
366 kun deb olinadi; 3) har 400 yilda 3 kun chiqarib tashlanadi, 400 ga 
bo‘linmaydigan yillar 365 kunlik (
ya’ni oddiy
) yil deb e’lon qilinadi. U 
Grigoriy kalendari 
deb yuritila boshlanadi. Sanalarni Grigoriy kalendariga 
muvofiq hisoblash yangi uslub deb ataldi. Sanalarni avvalgidek YUliy 
kalendari asosida hisoblashda davom etish esa eski uslub nomini olgan. 
Grigoriy kalendari XVI asrdan boshlab asta-sekin dunyoning ko‘pchilik 
mamlakatlariga tarqaldi. Turkistonda ham u, 1918 yil 14 fevraldan qo‘llanib 
kelinadi. Yil uzunligi va oy-kunlarga bo‘linish kalendarga muvofiq yuritilsa, 
yillar hisobi alohida kelishuv bilan belgilanishi lozim. Qachon birinchi yil 
deb olinishi bilan bu masala hal bo‘ladi va istalgan sanani hisoblash imkoni 
tug‘iladi. Bunday kelishuv kalendar bilan birga xronologiya deb ataladi. 
Grigoriy kalendari qabul qilingan mamlakatlarning ko‘pchiligida xronologiya 
Iso Masihning tug‘ilgan kunidan boshlanadi. Tarixning mana shu 
sanasigacha davri eski era (
mil. av.
), keyingi davri esa yangi era (
milodiy
) 
deb ataladi. 
Milodiy I asridan boshlab rimliklarning, ayniqsa, ularning yuqori 
tabaqalari - zodagonlari hayotida ma’naviy qashshoqlik jarayoni kuchayib 
bordi. Rim imperatorlari 
Kaligula va Neron 
qahri qattiqlik va ma’naviy 
buzuqlik ramzlariga aylanadilar. Ma’naviy bo‘shliq va inqiroz Rim jamiyati 
halokatining bosh sabablaridan biriga aylandi. 
Italiyadagi qashshoq va mazlumlar yaxshi yashash va ozodlikka erishish 
uchun o‘z ma’budlariga iltijo qilib kelganlar. Lekin bu iltijolar ularning 
ahvolini yaxshilamagan. Bora-bora mazlumlar orasida eski ma’bud va 
ma’budalarga ishonchsizlik vujudga kelgan. Ular orasida o‘zlariga ozodlik 
keltiradigan, zolimlarni esa jazolaydigan qudratli xudoga ishonish tuyg‘usi 
vujudga kela boshlagan. Bu xudo va uning dastlabki payg‘ambari Iso Masih 

---

edi. Iso payg‘ambar ismi musulmonlarning ilohiy kitobi -«Qur’on»da ham 
uchraydi. 
SHarq yilnomalariga ko‘ra Iso payg‘ambar milodning 25 dekabrida 
bokira Bibi Maryamdan tug‘ilgan bo‘lib, ulg‘aygach, mo‘‘jizalar ko‘rsatish 
qobiliyatiga ega ekanligini «Evangelie» («
Xushxabar
»)da yozilgan. 
Nasroniylik (
xristianlik
) dinining asosida yakka xudo -Iusus Xristos (
Iso 
Masih
)ga ishonch, sevish yotadi. Xristian dinida hamma odamlar xudo oldida 
teng deb e’lon qilinadi. Ular xudo dunyoni 6 kunda yaratgan degan rivoyatga 
ishonganlar. Xristian dini dastlab, mazlumlarning himoyachisi, aslzodalar va 
boylarni insof va adolatga chaqiruvchi, kelajakda mazlumlarni qullik va 
qashshoqlikdan ozod qilishga va’da beruvchi din sifatida e’tirof etilgan.
Dastlabki xristian 
jamoalari 
tarkibiy 
tuzilishi 
jihatidan
eng demokratik 
tarzda
bo‘lgan. 
Unga mayda hunarmandlar,
qullar va barcha mazlumlar kirar edi. Ular bir-birlarini o‘zaro aka-singil 
deb atashar edilar. 
Platon g‘oyalari xristianlik diniga asos qilib olingan edi. Ikki asr 
mobaynida xristian dini mazlumlar dinidan asta-sekin hukmron sinflar 
mafkurasiga aylanadi va unga yangi talqinlar kiritiladi. 
313 yili imperator