4-Mavzu: Antik davr madaniyati (2 soat) Reja

Polibiy 
(mil. av. II asr) YUnoniston, 
Makedoniya, Kichik Osiyo, Suriya, Karfagen va Rimning 40 kitobdan iborat 
tarixini yaratgan. 
Plutarx 
(46-127) tarixchi, faylasuf va yozuvchi. Plutarx ta’limotida 
ko‘proq axloq-odob, insonparvarlik masalalari etakchilik qilgan va olim 
falsafani insonlar uchun o‘z-o‘zini ma’naviy shakllantirish vositasi deb 
bilgan. Plutarxdan boy adabiy va falsafiy meros qolgan. Biroq uning nomini 
mashhur etgan etakchi meros-tarixiy-biografik asarlar hisoblanadi. Ushbu 
asarlar «Qiyosiy hayotnomalar» umumiy nomi bilan shuhrat topgan. Mazkur 
asarlarda Lisandr va Sulla, Kiton va Likull, Nikiy va Krass, Agesilay va 
Pompey, Aleksandr va Sezar, Demosfen va Sitseron singari mashhur yunon, 
Rim davlat va siyosiy arboblari, sarkardalari va notiqlarining hayot yo‘llari, 
xulq-atvori, turmush tarzini qiyoslash yo‘li bilan tarjimai hollari bayon 

---

qilingan. Badiiy-tarixiy ahamiyatga molik Plutarx biografik asarlarida 
qadimgi Eron, Parfiya va Sug‘diyona singari SHarq mamlakatlari ijtimoiy-
siyosiy hayotiga doir ma’lumotlar ham yoritilgan. Plutarx ilgari surgan 
insonparvarlik, ma’rifatparvarlik g‘oyalari keyingi davrlarda anchagina ilg‘or 
tafakkur vakillariga ma’lum darajada o‘z ta’sirini o‘tkazgan. 
Imperiya davrida fanlar rivojlanishi kuzatiladi. 
Katta Pliniy, Ptolomey 
va Galen 
taniqli olimlar edilar. Katta Pliniy tomonidan 37 tomlik «Tabiiy 
fanlar tarixi» asari yaratildi. Bu asar o‘sha davrda tabiiy fanlar 
ensiklopediyasi rolini o‘ynagan. Ptolomey dunyoning 
geotsentrik 
tuzilishi 
to‘g‘risidagi ta’limotga asos soldi. Uning 
«Almagest» 
asari astronomik 
bilimlar bo‘yicha qomus edi. U optika, matematika va geografiya sohalariga 
doir asarlar ham yozgan. 
Qadimgi dunyoning mashhur tabiblaridan