4 – боб  типик қисм

4.2 - 
расм. Вал юзаларини суюлтириб қоплаш
 
усуллари:
 
а) вал бўйлаб; б) спирал
бўйлаб
. 
Суюлтирилиб қопланаётган
вал юзасига аввалдан токарлик станогига ишлов берилади, буни шундай бажариладики, қириндини 
то қопланаётган
юзанинг ҳаммасига ишлов бериш мумкин бўлгунга қадар чуқурликда олиб қўйилади.
Бу биринчидан, пайвандлаш ва суюлтириб қоплаш
учун яхши шароит яратиб беради ва иккинчидан, суюлтириб қопланаётган
қатламнинг бир хилда
қалинлигини ушлаб туради, бу эса қатламланишнинг олдини олишда жуда аҳамиятлидир. Суюлтириб қоплашни 
қўлда бажарса ҳам
бўлади
, 
фақатгина машинада суюлтириб қоплашда юқори
бир текислик, равонликка эришилади, бундан келиб чиқиб
суюлтириб қоплашнинг юқори
сифатига эришилади.
Суюлтириб қопланаётган
металл валиклари ўқ
бўйлаб
ва унга кўндаланг йўналишда бўлиши мумкин (спирал йўналишда). 
Биринчи ҳолатда вал жуда қийшайиб кетади
(ўқ
бўйича
эгилади). Қийшайишни камайтириш учун валикларни диаметр бўйича
бир
-
бирига 
тескари жойлашган ҳолатда ўзаро кесишган
қилиб тахланади
(4.2
а
-
расм ). Спирал суюлтириб қоплашда (
4.2
б
-
расм) валнинг қийшайиши 
минимумга келтирилади. Бундан 
ташқари, бу усул жараённи механизациялаш ва автоматлаштиришга имкон беради. Суюлтириб 
қопланадиган вал токарлик станоги марказида секин айланади, станок суппортига автоматик
пайвандлаш каллаги ўрнатилган. Суюлтириб 
қоплаш
пайвандлаш вақтида осон ажратиб олинадиган шлакли қобиқ
ҳосил
қиладиган Финес қатлами остида амалга оширилади.
Валларнинг юзаларини қайта
ишлаш учун суюлтириб қоплашнинг бошқа
усулларидан ҳам
фойдаланилади: сув билан
совитиладиган,
мис қолипда электр шлакли, вибро контактли суюлтириб қоплаш
, 
шунингдек,
пайвандлаш воситасида ишқаланишли 
суюлтириб қоплаш). Бу усуллар махсус адабиётларда аниқ
ёзиб кўрсатилган.
Металлаш жараёнининг моҳияти III бобда тўлиқ
кўрсатилган. Таъмирлаш вақтида металлаштиришни ацетиленли –
кислородли 
алангада газли металлаш ёки электр ёйида (электрли металлаш) металлни суюлтирувчи махсус аппаратлар ёрдамида амалга оширилади.
4.3-
расмда газли ва электр ёйли
металлизаторлар кўрсатилган, 4
.4-
расмда эса
, 
электр ёйли
металлаштириш схемаси кўрсатилган. 
Сим ғалтак
ўрамидан иккита параллел ип бўлиб, бўшатилади ва йўналтирувчи трубка орқали
ўтади. Симларга электр транспортини 
таъминловчи роликлар ҳаракатни етказади. Қабул қилувчи трубкалар симларни яқинлаштиради,
улар орасида сим металларини эритадиган 
электр ёйи ҳосил
бўлади
. 
Ҳаво соплосидан 0,
6 
МПа босим остида чиқадиган ҳаво суюлтирилган металлни майда заррачаларда пуркайди ва 
уни қопланаётган
юзага қуяди.
Металлаштиришни токарлик станогида ўтказиш осон;
бунинг учун металлизаторни станок суппортасига 
маҳкамланади, вални эса марказда аста –
секин айлантирилади.
Металлаштириш олдидан қайта
тикланаётган
юза қумпуркагич мослама ёрдамида
ёки токарлик станогида қириндини олиб 
ташлаш йўли билан
ифлосликлардан, зангдан ва доғларидан тозаланиши
керак. Қириндини олиб ташлаш йўли билан
тозаланганда бир 
вақтнинг ўзида
оваллик ёки бочка сифатли танлаб олинади.
Суюлтириб қопланган қатлам
янада маҳкамроқ
ушланиши учун қоплашни бошлашдан олдин вал юзасида чуқурлиги ва кенглиги 
2мм бўлган бир қатор
ариқчалар ўйилади
ёки йиртилган резьбани очилади. Қанчалик юзага ғадир
–
будир ишлов берилган бўлса
, 
қоплама 
қатлами
асосий металл билан
шунчалик яхши илашади.