37/1 bilimlar taraqqiyotining mantiqiy shakillari : muammo gipoteza nazariya Muammoli tezis

Empirik asos - ilmiy nazariyaning tarkibiy qismi, nazariya­ga aloqador faktlar, ularga mantiqiy ishlov berish natijalari. Nazariy asos - nazariyaning asosiy tushunchalari
Nazariyaning boshlanғich tuzilishi – organilayotgan sohaga oid eng aosisy tushunchalar , aksoimalar, gipotezalar yiғindisidan iborat.
Mazmundor nazariyalarda - malum bir soxaga oid faktlar sistemaga solinadi, umumlashtiriladi va tushuntiriladi.
Gipotetik - deduktiv nazariyalar u turli xil mantiqiy kuchga ega gipotezalar sistemasidan iborat bolib unda mantiqan kuchlilaridan mantiqan kuchsizroqlari deduktsiya qilinadi.
Aksiomatik sistemalarda - nazariya elementlarning katta qismi kichkina boshlanғich asosdan asosiy atamalarni deduktiv yol bilan keltirib chiqariladi. Aksiomatik nazariyalar matematikada quriladi. Aksiomatik metod birinchi marta Evklid tomonidan elementar geometriyani qurishda muvaffaqiyatli ishlatilgan. Masalan: nuqta, to`ғri chiziq, tekislik va hokazo.

37/2 argumentlashning strategiyasi va taktikasi
Argumentlash (dalillash) - deb biror fikr muloxazani yoki muloxazalar tizimini voqelikka bevosita murojaat qilish yoli bilan ( kuzatish, tajriba, eksperiment va xakozo) yoki chinligi avvaldan aloxida tasdiqlangan boshqa muloxazalar yordamida asoslab berishiga aytiladi.Bevosita, bilvositali boladi. Birinchisisida hissiy bilishga, tajriba, eksprementga, ikkinchsida vositali tashqi muloxazalarga asoslanadi.(chinligi avvaldan tasdiqangan).
Ishonch-etikod - bu kishilarning xulqatvori va xatti-hrakatlarini belgilab beradigan qrashlari va tasavvurlaridir.
Isbotlash va uning strukturasi, isbotlash turlari.
Isbotlash - bir hkmning chinligini u bilan bogngan boshq chin hkmlar yoamida asoslashdan iborat bolgan mantiqiy amaldir.Uning tarkibi uch elementdan: tezis,argumentlar (asoslar), isbotlash usuli, demonstratsiya. Masalan: “Uzbekiston- mustakkil davlatdir” degan tezisning chinligi “Ozbekiston mustakkil davlat deb elon kilinishi, uning xalkaro mikesda etirof etilishi” kabi asoslr erdamida isbotlanadi.