“3/3” (4/4 5/5…) metodi

 
19 
 
M. Walter so`z boyligini mustahkamlashga oid ko`pdan-ko`p mashqlar 
tavsiya etib, e`tiborni mashqlardagi so`zlarni guruhlantirishga tortadi. M. 
Walterning asarlari: Zur Methodik des neusprachlichen Unterrichts.
2. Aufl.Marburg 1912. Die Neueform des neusprachlichen Unterrichts auf 
Schule und Universtät. Aufl.Marburg . To`g`ri metod tabiiy metod zaminida 
vujudga kelgan. O`tgan asrning ikkinchi yarmida mamlakatlar o`rtasida tijorat 
texnikaning rivoji davlatlar orasida siyosatning o`zgarishiga sabab bo`ldi. XIX 
asrning 80-yillarida chet tillar o`qitish islohoti boshlandi. Tarjima metodi o`rniga 
to`g`ri metod ishga tushdi. H.Suit amaliy va nazariy maqsadda chet tili o`rganish 
tashabbuskori sifatida maydonga chiqdi. Birinchi og`zaki nutqni tushunish, o`qish, 
gapirish va yozuv yani amaliyot deb qaraladi, ikkinchi maqsad til tarixi va 
etimalogiyani o`rganishni taqazo etadi. H.Suit o`z metodik mulohazalarini quydagi 
tarzda umumlashtirgan:
1. Chet tili fonetikaga asoslangan holda o`qitiladi. 
2. Jonli adabiy til asos qilib olinadi.
3. So`z emas gap, gapva so`z munosabatlari kontext bilan bog`liq.
4. Gapni matndan tashqarida, so`zni gapdan ajratub o`rgatmaslik lozimligi 
o`qtiriladi5. Bog`lanma asosida til o`qitish va grammatik tahlil o`tkazish tafsiya 
qilinadi.
6. Matnga bog`lab, grammatik qoidalar beriladi. H.Suitning islohot davri 
vakillaridan jiddiy farqi shunda bo`ldiki, u matnni o`rgatishga ahamiyat berdi. 
To`g`ri metod o`zgarib, rivojlanib, yangilanib boradi. XX asrning birinchi yarmida 
to`g`ri metod ikki yo`nalishda takomillashdi. H.Palmer metodi (1877-1949). Ulkan 
ingliz metodisti H.Palmer ingliz tilini chet til sifatida o`rgatish bilan uzoq muddat 
shug`ullangan. H.Palmer chet tilni erkin egallashni maqsad qilib qo`ygan: nutqni 
tinglab tushunish, gapirish, o`qishva yozuv malakalalarini egallashni nazarda 
tutgan. Og`zaki metod atamasi . H.Palmer nomi bilan bog`liq. Metodikada birinchi 
marta leksik birlik tushunchasini kashf etdi va uning shakli, manosini va 
qo`llanishi haqida fikr yuritib, metodik izohladi. K. Palmer chet tilini retseptiv 
(idrok etib yani o`qib yoki tinglab bushunish) va reproduntiv (muloqot darajasidagi 

---