“3/3” (4/4 5/5…) metodi

 
22 
 
2.Til orqali xalq ruhi bilan oshno bo`lish 
3. Madaniyatni o`rganish
4. Tarbiya olish 
Metodist A. Bolenning talablaridan muhimlari o`z dolzarbligini hozirgacha 
saqlab kelayotganlari mana bunday ifodalangan: haftalik dars soatlari sonini 
ko`paytirish, sinfda o`quvchilar miqdorini kamaytirish va muallimlarni til 
malakalarini oshirish uchun chet elga yuborib turish. A. Bolen metodika tarixida 
birinchi bo`lib chet tili o`qitishning uch bosqichi: ibtidoiy, o`rta va yuqori 
bosqichlarini aniqlab ularni asoslab berishga harakat qilgan.
B. V. Belyayev metodi. Belyayev til birliklarini anglab o`rgana boshlash va 
og`zaki nutq mashqlarida qo`llashni tavsiya etgan. B. V. Belyayev barcha 
metodlarni tanqid ostiga olgan. Shu bilan bir vaqtda, uning fikrlaridan u aralash 
metod tarafdori ekanligi ma`lum bo`ladi. 

---

 
23 
 
II Bob.Asosiy qism
2.1.O`qitish jarayonida yangi pedagogik texnologiyalar. 
Hozirgi O`zbekiston o`rta maktablarida to`g`ri metodning zamonaviy 
ko`rinishlaridan audiolingual va audiovizual metodlari ko`p tarqalgan. 
Audiolingual metodining asoschilari amerikalik metodist Ch.K.Friz va R. Ladodir. 
Audiolingual lotincha “audio” - eshitaman, tinglayman “lingua” – til ya`ni tilni 
eshitaman, tinglayman degan ma`nolarni bildiradi. 
Audiovizual lotincha audio, video eshitish hamda ko`rishga oid vosita, 
ta`limda eshitish va ko`rishga mo`ljallangan jihozlar metodi. Audiovizual metodda 
og`zaki nutq, yozuv va ohirgi navbatda o`qish o`rgatiladi. Ushbu metoddan hozirda 
ijobiy foydalanishning yana bir isboti ilk nemis tili o`rganuvchilari uchun 
yaratilgan “chiroyli yozuv” husnixat daftaridir. “Das Schönschreiben” husnixat 
daftari o`zbek maktablarida nemis tili o`rgatishda yangilik bo`ldi. Ilgari nemis tili 
o`rganuvchilari uchun husnixat daftari yo`q edi. “Das Schönschreiben” husnixat 
daftari ilk o`rganuvchilar uchun yozuvni o`rganishda katta ahamiyatga ega bo`ldi. 
Hozirda yana o`zbek maktablarida tarixan yaratilgan “Tarjima“, „To`g`ri“, 
„Qiyosiy“ va „Aralash“ metodlarining ko`rinishlari mavjud. Ulardan foydalanish 
bilan birga hozirda yangi metodlardan ham foydalaniladi. Masalan „Mind map“ 
metodi. „Mind map“ bu inglizcha so`z bo`lib, „mind“ – es, yod “map” – reja, 
rejalashtirmoq ya`ni esga olib qolishni rejalashtirish yoki umumlashtirgan holda 
esga olib qolish ma`nosini anglatadi. 
Bu metodga ko`ra bir misol keltiraylik. Masalan: tili o`rganilayotgan 
mamlakat haqida o`quvchilarga tushuncha berish kerak. Darslar o`tish jarayonida 
o`quvchilarga avval Germaniyaning ittifoqdosh o`lkalari tushuntiriladi. Keyin 
Germaniyaning mashhur kishilari kabi mavzulari tushuntiriladi. 
Ular umumlashtirilib o`quvchining esda olib qolishini hisobga olib sxema 
tuzish mumkin. Sxema bo`yicha o`rtada Germaniya ya`ni “Deutschland” doiraga 
olingan holda yoziladi. Doiraning chetlaridan chiziqlar tortilib Germaniyaning 
o`lkalari, an`ana va udumlari, mashhur kishilari kabi yozuvlar yoziladi va har 
biriga alohida to`xtaladi. 

---