“3/3” (4/4 5/5…) metodi

Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati
.
Mazkur tadqiqotning ilmiy nazariy xulosalari o`zbek tili tarixida hozirgi 
o`zbek tili, o`zbek tilining nazariy grammatikasi fanlari uchun ilmiy qimmatga ega 
bo`lib ulardan “O`zbek tili tarixi” , O`zbek tilining nazariy grammatikasi” 
fanlardan darslik va qo`llanmalar yaratishda shuningdan o`quvchilarga nutq 
madaniyatini o`stirish shu bilan birga o`zbek tilida amaliy grammatikadagi og`zaki 
nutqni o`rganishda muhim ahamiyatga ega. 
Tadqiqot xulosalari nafaqat o`zbek tili nazariy grammatikasi uchun 
shuningdek umumiy tilshunoslik uchun ham nutqni o`rganishda alohida ilmiy va 

---

 
4 
 
amaliy ahamiyat taqozo etadi, yani qardosh va noqardosh tillarda mazkur masala 
bo`yicha o`xshash va farqli jihatlarni belgilashda muhim o`rin tutadi. 
Tadqiqotning predmeti
.O`quv predmetining mazkur gruppasi shu bilan 
xarakterlanadiki ularning asosini muayyan umuminsoniy faoliyat praktikasi tashkil 
etadi, mahorat va malakasini shakllantirish esa o`qitishning asosiy vazifasi 
hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, shu predmetlarni amaliy malakaga 
odatlantirishdan iboratdir. Ammo o`quv predmetlarining xususiyatlari bular bilan 
aniqlanmaydi. Madomiki chet tilini o`qitishdan asosiy maqsad o`quvchilarga tilni 
amaliy o`rgatishdan asosiy maqsad o`quvchilarga fe`lni amaliy o`rgatishdan iborat 
ekan, unda chet tilini ham shu gruppadagi predmetlar qatoriga qo`shish mumkin 
bo`ladi. Biroq bu bilan nemis tilining o`ziga xos xususiyatlarini to`la aniqlab 
bo`lmaydi. Chunki predmetlarni gruppasida xususiyatiga ko`ra har xil mutlaqo 
o`zgacha mahorat va malaka hosil qiluvchi predmetlar birlashtiriladi. Muamoning 
o`rganilganlik darajasi. 
Tilshunoslikda jumladan o`zbek tilida og`zaki nutqni o`stirish bo`yicha 
ko`pgina ilmiy izlanishlar tadqiqotlar olib borilgan. Tilshunoslikda yangi tadqiqot 
metodlari ishtirokchilarga ko`ra tahlil, distiributiv tahlil, transformatsion tahlil 
metodlarning taraqqiy etishi bu masalani muvafaqiyatli hal etish uchun bazi shart – 
sharoitlarni yaratdi. 
Palmer o`zining boy tajribalariga asoslanib almashtiriladigan tablissalar 
sestemasini ishlab chiqdi va u F.G. French tomonidan tasdiqlangan. Ch. Friz til 
tuzilishi asosida nutq birligini M.I. Byatyutnev gaplarida bazi modellarini 
aniqlagan I.I. Bim keltirilgan mezonlar asosida 23 ta nutq namunasini ajratadi. F.F. 
Furtunov bunda umumiy ta`lim berish maqsadini ham ko`zda tutdi, bu predmetni 
har birini o`qitishda mahorat va malakalar ustunligi haqida gapirishlarini 
unutmaslik kerak. 
Tadqiqotning ilmiy yangiligi. 
O`quvchilarga og`zaki nutqni o`rgatish ularning madaniyatini o`stirish. 
O`quvchilar birinchi maktabga kelganida birinchi o`rinda salomlashish odobni 
o`rgatish. O`quvchi bolalarga o`z nutqini, fikrini yetkaza olish tadqiqotning ilmiy 

---