3 Ongning strukturasi, uning muhim psixologik ta’rifi qanday?

Operativ xotira tushunchasi kishi tomonidan bevosita amalga oshirilayotgan dolzarb harakatlar, ishlarga xizmat qiladigan mnemik jarayonlarni anglatadi. Qachonki, biz biron bir murakkab harakatni, misol uchun arifmetik amalni bajarayotgan bo’lsak, u holda uni qismlarga, bo’laqlarga ajratgan holda bajaramiz. Bunday holda ishni bajarish davomida ayrim oraliq natijalarni «yodimizda» saqlab boramiz. Pirovard natijaga yaqinlashganimiz sari «ishlab chiqilgan» konkret ma­terial unutilib qolishi mumkin. Aynan shunga o’xshash hodisalarni o’qish, ko’chirib yozish va umuman istalgan bironta murakkab harakatni bajarayotganimizda kuzatamiz. Operativ xotiraning bu tarzda tushunilishi garchand uzoq muddatli va qisqa muddatli xotiralarni bir-biriga yaqinlashtiruvchi nuqtalarni belgilab berishiga qaramay, uni uzoq muddatli xotiradan ham, qisqa muddatli xotiradan ham ajratib turadi. Operativ xotirada qisqa muddatli xotiradan ham, uzoq muddatli xotiradan ham kelib turadigan materiallardan iborat «ishchi qotishma» hosil bo’ladi. Ushbu ishchi material amal qilib turgan davri mobaynida operativ xotira tasarrufida bo’ladi.
Xotiraning tegishli turlari ham xuddi ana shunday birlikni ifodalaydi. Jumladan, tushuncha haqidagi fikr xotirasi so’z-mantiq xotira bo’lish bilan birga har bir alohida holda, shuningdek, yo ixtiyorsiz, yoxud ixtiyoriy xotira bo’lib hisoblanadi; ayni chog’da u albatta yo qisqa muddatli, yoxud uzoq muddatli xotira tarzida namoyon bo’ladi.
Ixtiyorsiz va ixtiyoriy xo­tira o’rtasida ham murakkab izchil bog’lanish mavjud. Qisqa muddatli va uzoq muddatli xotira turiga kelganda shuni aytish kerakki, ular o’z mohiyati jihatidan bitta jarayonning ikkita bosqichi hisoblanadi. Qisqa muddatli xotira — shunday bir o’tkazuvchidirki, biron-bir narsa bu o’tkazuvchini chetlab uzoq muddatli xotiraga o’ta olmaydi. Uning barcha jarayonlari hamisha qisqa muddatli xotiradan boshlanadi.