|
2-босқич: Музокараларни олиб бориш.
Иккинчи босқич энг муҳими ҳисобланади, негаки, унга музокара иштирокчиларининг бевосита алоқаси бор. Юқорида муҳокама қилинган ҳолатда бўлгани каби, музокаралар босқичининг барча элементлари катта рол ўйнайди. Қуйида келтирилган схема энг оптимал ҳисобланади, шунинг учун оралиқ босқичлар тартибини алмаштирмаслик керак:
а. Музокара жараёнининг бошланиши;
б. Муаммонинг тавсифи ва кун тартиби;
в. Иштирокчиларнинг асосий манфаатларини аниқлаш;
г. Келишувга асос солиши мумкин бўлган таклиф вариантларини ишлаб чиқиш.
3-босқич: Келишув натижалари.
Шартномага эришиш босқичи юқорида қайд этилган ҳолатларнинг натижасидир. Ушбу босқичда музокара иштирокчилари ўз манфаатларини қондирадиган келишувга эришишади.
Ушбу босқич бир нечта оралиқдан иборат. Булар:
а. Келишув вариантларини аниқлаш;
б. Муаммони ечишнинг якуний муҳокамаси;
в. Расмий розиликни қўлга киритиш. Ushbu bosqichlarni biznes-trenerga moslashtirib javob berish.
3) Суҳбатдош билан алоқа ўрнатишнинг энг содда ва самарали йўли – бу уни эшитиш ҳисобланади. Шунчаки эшитиш. Зеро, мана шу эътибор кишилар бир-бирига бера оладиган энг муҳим неъмат бўлиши мумкин. Яқин инсонимизни эшитиш билан биз уни дарддан халос қилаётган, сиқилган юрагини ёзаётган, ёмон туйғуларидан қутилтираётган, ҳатто азиз ҳаётини асраётган бўлишимиз мумкинлигини ҳеч қачон унутмаслигимиз керак.
Афсуски, кўпчилик одамлар гапиришни, бўлиб ҳам аксарият ҳолатларда ўзлари ҳақида гапиришни хуш кўришади. Жамиятда эса эшитишни биладиган фаол ҳамсуҳбатлар кўпроқ қадрланади. Демак, сизнинг вазифангиз, аввало, фаол тингловчи бўлишни ўрганишдир.
29-kasuz. Odatda tanqid – biror-bir narsa yoki hodisa, axborotni mutlaq haqiqat, deb baholamaslikdan kelib chiqadi. Yaʼni taqdim etilayotgan voqelik idrok etuvchining ongidagi ideal shaklga nisbatan aynan boʻlmaydi. Demak, tanqid qilayotganda subyektning ongida “oʻz ideal haqiqati” boʻladi. Bu uning mustaqil fikr, qarashga ega ekanidan dalolat beradi. Tanqidni zinhor – bilib-bilmay, yaʼni mustaqil fikrga ega boʻlmay koʻr-koʻrona inkor etish bilan aynanlashtirmaslik kerak. Shundan kelib chiqib quyidagi savollarga javob bering:
Tanqidiy fikrlashning asosida tanqid, yaʼni mustaqil fikrga ega boʻlish yotar ekan, qaysi voqea-hodisa, axborot va maʼlumotlarga nisbatan tanqidiy fikrlash oʻrinli emas? Yaʼni qaysi masalalarda mustaqil fikrga ega boʻlish keragu, biroq tanqidiy fikrlash maqsadga muvofiq boʻlmaydi?
2. Tanqidiy fikrlash va oqilona shubha (Rene Dekart) orasida bogʻliqlik bormi? Boʻlsa qanday?
3. Yuridik amaliyotning qaysi vaziyatlarida tanqidiy fikrlash zarurati kuchli?
1. Tanqidiy fikrlashdan foydalanish uchun inson bir qator fundamental ko'nikmalarni o'zlashtirishi kerak:- Siz aks ettirmoqchi bo'lgan muammolar, g'oyalar yoki vaziyatlarni aniqlash uchun vaziyatdan xabardor bo'ling.- Muammoni hal qilish uchun ma'lumotlarga ustuvor ahamiyat berish va tartibga solish muhimligini anglash.- Mavjud vaziyatni tushunish uchun tegishli ma'lumotlarni to'play olish.- To'plangan barcha ma'lumotlarni, hattoki yashirin ma'nolarga ega bo'lgan narsalarni ham tushunib oling.- Ikkala turni ajratish uchun xurofotlardan foydalanishdan saqlanib, haqiqiy ma'lumotni haqiqiy bo'lmagan ma'lumotdan ajrating.- Turli xil ma'lumotlar orasidagi mantiqiy munosabatlarni, ular izchil izohda tartiblangan holda toping.- xulosalar va mantiqiy umumlashmalar, shuningdek ularni to'g'riligini tekshirish uchun sinovdan o'tkaza olish.- vaqt o'tishi bilan olingan yangi tajribalar va ma'lumotlarga asoslanib o'zlarining e'tiqodlarini qayta tashkil etish. Tanqidiy fikrlashni rivojlantirish orqali olingan barcha bu ko'nikmalar shaxsiy va kasbiy hayotda juda ko'p vaziyatlarda ishlatilishi mumkin. Ba'zi bir misollar quyidagilar: shoshilinch shifokor har bir holatning xususiyatlaridan kelib chiqib, bemorlarni qanday tartibda davolash kerakligini hal qilishi mumkin.- G'isht teruvchi qurilish ishlari uchun eng yaxshi materiallarni tanlashi mumkin.- Advokat muayyan ish bilan shug'ullanish uchun tegishli strategiyani topadi.
Muayyan masalani yoki mavzuni o'rganayotganda, ob'ektiv bo'lishdan qo'rqib, bu haqda ma'lumot qidirishdan qochishingiz shart emas. Garchi deyarli hamma narsa uchun bir-biriga zid dalillar mavjud bo'lsa-da, tanqidiy fikrlashga mashq qilishning eng yaxshi usullaridan biri bu mavzuga oid barcha ma'lumotlarni o'rganish, haqiqiy bo'lgan narsani yo'qdan farqlashga urinishdir.Buning uchun yangi dalillarga duch kelganingizda, o'zingizga quyidagilarni so'rang: Ushbu ma'lumotlarni kim to'plagan? Bu fikrmi yoki aksincha, ular dalil bo'ladimi? - Ushbu ma'lumotlar qanday to'plandi? Jarayon ilmiy uslubga asoslanganmi yoki aksincha, anketalar yoki intervyular kabi kamroq aniq dalillarmi?- Tergovchilar qanday niyatlarda edilar? Ular sizning o'qishlaringiz natijalariga ta'sir qilishi mumkinmi? Tanqidiy fikrlash 14 ko’nikmasi Ахборот тўплаш, Кузатиш, Хулоса қилиш, Рационаллаштириш, Ўз-ўзини таҳлил қилиш, Ижод , Таснифлаш ва узвийлик, Таққослаш ва қарама-қарши қўйиш, Сабаб ва оқибатни таҳлил қилиш, Синтез, Баҳолаш , Прогноз қилиш, Устувор йўналишларни аниқлаб олиш, Якун ясаш. Shu ko’nikmalarda asoslanib hardoim tanqidiy fikr bildirish asosli emasligi haqida shaxsiy fikrlash.
2.Savolga tanqidiy fikrlash bilan dekartni o’zoro boglagan holda shxasiy javob berish
3.tanqidiy fikrlash huququshunoslikda o’rni – tanqidiy fikrlash huquqshunoxlik faoliyatia tahsil oladigan va ushbu sohada o’z domiiy ishiga ega shaxslar uchun muhim. Huquqshunoslikda tahsil oladigan talabalarga tanqidiy fikrlash nima uchun kerak degan savolga. Misol uchun talabalar yoshlar hozirgi XI asrda asosiy bilimlarni egallash uchun internet orqali egallash avj olganligi sababli ijtimoiy tarmoqlarda bugungi kun uchun muhim hisoblangan masalalar yuzasidan turli hil fake habarlar tarqalishi ko’zga tashlanadi. Shunning talabalar ushbu fake habarlarni qanday yuzaga kelganligi, kimdan tomonidan tasdiqlanganligi haqida yetarlichi malumotga ega bo’lmay turib ushbu habarlarga ishonib boshqa kursdoshlariga ulashishi ba’zi hollarda talabalarning o’zini ma’muriy yoki jinoiy javobgarliklarga tortilishishga sabab bo’lishi olib kelmoqda. Ya’na, Tergovchilik faoliyati, tergovchi o’zini olib borayotgan jinoiy ish bo’yicha guvohlarni so’roq qiladi va ushbu agar ko’rsatuvlariga nisbatan shubha tug’ilsa guvohlarni gumonlanuvchilar bilan yuzlashtirni amalga oshirishi mumkin. Agar tergovchi ishga nisbatan masuliyat bilan yondashmay yolgon korsatuvlarni bayonnomaga kirtib ishni prokuror imzolagandan keyin sud jaroyonida dalillar va ko’rsatuvlar yolgon bolib chiqsa yoki yetarlichi dalillar bo’lmasa sudlanuvchi haqiqattan ham jinoyatchi bo’lsada unga nisbatan yetarlich dallillar bo’lmasa sudya sudlanuvchiga nisbatan oqlov hukmini chiqarishga majbur boladi. Shuning uchun tergovchi tanqidiy fikrlash konikmalariga ega bolishi zarur va bu konikmalarni shaxsy rivojlantirb turishi zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: |
