3 мавзу. Статистик кузатиш усули

таянч иборалар

Статистик кузатиш - ижтимоий хаёт ҳодиса ва жараёнлар тўғрисидаги маълумотларни мунтазам равишда, режали, илмий асосда тўплаш (йиғиш)дир.

Статистик кузатишнинг объекти (статистик тўплам) - керакли маълумотлар тўпланиши лозим бўлган кўплаб ҳодиса ва жараёнлар мажмуи.
Кузатиш бирликлари - тўплам элементларидир.
Тўплам белгиси - статистик кузатишнинг ҳар бирлигининг хусусиятларини ифодаловчи аниқланиши (ўрганилиши) лозим бўлган миқдорий тасвирини кўрсатувчи тушунчадир.
Сифат (атрибутив) белгилар - ҳодиса ва жараёнларнинг мохиятини ифодаловчи кўплаб тушунчалардан ташкил топган белгилардир.
Миқдорий белгилар - моҳияти сон жиҳатдан ифодаланиши мумкин бўлган белгилардир.
Ҳисобот бирлиги - кузатиш бирлиги тўғрисида маълумотлар келадиган манбадир.
Ҳисобот - давлат статистика органлари белгилаган муддатда корхона ва муассасалардан олиб турадиган, олдиндан тасдиқланган шаклдаги статистик кузатиш шаклидир.
Ялпи (тўлиқ) кузатиш - ўрганилаётган тўпламнинг барча бирликларини қамраб олувчи статистик кузатиш туридир.
Қисман кузатиш - ўрганилаётган тўпламни фақат бир қисми қамраб оладиган статистик кузатиш туридир.
Танлаб кузатиш - тасодифий усулда ажратилган тўплам бирликларининг қисмининг кузатилишидир.
Асосий массивни кузатиш - ўрганилаётган тўплам бирликларининг энг муҳим белгиларини қамраб оладиган қисман кузатишдир.
Монографик кузатиш - махсус хусусиятларга эга бўлган қандайдир тўплам алохида бирликларини чуқурроқ ва ҳар томонлама ўрганиш имконини берувчи қисман кузатишдир.
Бевосита кузатиш - ўрганиладиган ҳодисалар белгиларини қайд қилувчилар томонидан ўлчаш, санаш, қараб чиқиш натижасида аниқлашдир.
Хужжатли кузатиш - маълумотлар манбаи сифатида турли хужжатлардан фойдаланишга асосланган кузатишдир.
Сўроқ орқали кузатиш - сўроқ қилинаётган шахсларнинг жавоблари асосида олинадиган маълумотлар орқали амалга ошириладиган кузатишдир.
Статистик кузатишнинг дастури - кузатиш жараёнида жавоб олиниши лозим бўлган саволлар мажмуидир.
Репрезентативлик (вакиллик) хатоси - танлаб олинган тўплам билан бош тўплам умумлаштирувчи кўрсаткичлари ўртасидаги фарқдир.

“