3-Mavzu: Numizmatika fani, shakllanishi va taraqqiyoti. G‟arb va Sharq mamlakatlari numizmatikasi. Reja

---

3-Mavzu: Numizmatika fani, shakllanishi va taraqqiyoti. G‟arb va Sharq 

mamlakatlari numizmatikasi. 

 

REJA

.

 

1.

 

 Numizmatika fani, uning maqsadi va vazifalari.  

2.

 

 Tangalar  paydo  bo‗lguncha  ayriboshlash  vositasi  bo‗lib  xizmat  qilgan 

narsalar. Tovar ayirboshlashning vujudga kelishi. 

3.

 

 G‘arb mamlakatlarida numizmatika. 

4.

 

 Sharq mamlakatlari numizmatikasi 

 

Numizmatika fani, uning maqsadi va vazifalari. 

Numizmatika  -  tangalar  xaqidagi  fandir.  U  lotincha  ―

numisma

‖

  sо‗zidan 

olingan bо‗lib, tanga ma‘nosini bildiradi. Numizmatlar tangalardagi rasmlar (tip), 

yozuvlar  (izoh),  ularning  og‗irligi,  о‗lchami,  metall  sifati,  kim  tomonidan  zarb 

etilganligi,  qachon  va  qayerda  muomalada  bо‗lganligi  kabilarni  о‗rganadilar. 

Numizmatik  izlanish  asosida  tangalardan  tarix  va  madaniyatga  oid  bо‗lgan 

ma‘lumotlarni aniqlash mumkin. Qog‗oz pullarni 

bonistika

 

о‗rganadi. 

Tanga  -  bu  belgilangan  normadagi  metall  quymasi.  U  о‗zining  og‗irligi, 

qiymatiga, sifat tarkibiga ega bо‗lgan qonuniy muomala vositasi hisoblanadi. 

Pul, qiymat о‗lchovi, muomala vositasi, xazina tо‗plash, tо‗lov vositasi, jahon 

puli  vazifalarini  bajaradi.  Tangalar  fanning  turli  sohalari,  jumladan  tarix, 

arxeologiya,  siyosiy  iqtisod,  tilshunoslik  san‘atshunoslikka  oid 

masalalarni hal etishga yordam beradi.  

Insoniyat  tarixi  va  madaniyatini  о‗rganishda  tangalarning  ahamiyati  katta. 

Xususan, tarix, siyosat, iqtisod, san‘atshunoslik, mafkura, til, me‘morchilik, savdo, 

xalqaro  aloqalar  bilan  bog‗liq  bо‗lgan  muammolarni  yechishda  muhim  rol 

о‗ynaydi. Tangalar bо‗lib о‗tgan tarixiy voqealarning sanasi, shohlar hukmronligi, 

davlat  chegaralari,  kiyimlarini  о‗rganishda  ham  katta  ahamiyatga  ega. 

Qо‗lyozmalar  asrlar  davomida  boshqalar  tomonidan  о‗zgartirilar,  qayta  kо‗chirib 

yozilar,  ayrim  sо‗zlarning  ma‘nosi  aslidan  uzoqlashib  ketardi.  Tangalardagi  zarb 

etilgan yozuvlar esa qanday bо‗lsa shundayligicha saqlanib qolaveradi. 

―Numizmatika‖  termini  о‗rta  asrlarda  paydo  bо‗lgan.  Bugungi  kunda 

―numizmatika‖  tushunchasi  tanga  va  medallarni  kolleksiyalash  hamda  ularni 

о‗rganuvchi  fanni  о‗z  ichiga  oladi.  Yevropada  qadimgi  tanga  pullarga  qiziqish 

uyg‗onish davrida boshlangan. Dastavval ularga estetik nuqtai – nazardan qaralgan 

va  mashhur  tanga  kolleksionerlari  bо‗lgan.  Ayniqsa  XIV-XV  asrlarda  uyg‗onish 

davri mamlakati bо‗lgan Italiyada qadimgi Rim tangalarini mashhur italyan shoiri

 

Petrarka

  (1304-1374)  tо‗plagan.  Florensiyalik 

Kozimo  Medichi

 

(1389-1464)  va 

---

boshq.  Birinchi  numizmat  paduyalik